کارآیی بازار کالا یکی از ارکان 12گانه رقابتپذیری است که همه ساله در این گزارش مورد ارزیابی قرار میگیرد. در مدت زمان مورد بررسی (2017-2016) نیز ایران در میان 138 کشور در این گروه در جایگاه 111 قرار گرفت و به لحاظ امتیازی نیز از (1 تا 7) توانست امتیاز چهار را در کارنامه خود ثبت کند که با توجه به ارزیابیهای صورت گرفته میتوان گفت امتیاز کلی ایران در رکن کارآیی بازار کالا همچون سال گذشته بدون تغییر بوده است (سال گذشته ایران از میان 140 کشور رتبه 109 را کسب کرد اما امتیاز به دست آمده آن همانند سال جاری برابر با چهار بود).
از سوی دیگر اگرچه مقایسه عوامل اثرگذار در بازار کالا در فاصله زمانی (2017-2016) و سال ماقبل آن به دلیل یکسان نبودن کشورهای مورد ارزیابی امکانپذیر نخواهد بود، اما با بررسی 16عوامل اثرگذار در کارآیی بازار کالا، تنها به لحاظ مقایسه رشد یا افت نسبت به مدت مشابه سال گذشته میتوان گفت تنها 5 رکن از 16 عامل اثرگذار نسبت به سال گذشته روند مثبت را طی کردهاند و سایر عوامل روند منفی داشتهاند. «شدت رقابت داخلی، وجود بنگاههای مسلط بر بازار، تعداد مراحل و رویههای لازم برای شروع کسب و کار، زمان مورد نیاز برای شروع کسب و کار (بر اساس روز) و میزان مشتریمداری بنگاهها» عواملی هستند که در این مدت به لحاظ رتبهای روند مثبت داشتهاند، این عوامل علاوه بر رتبه به لحاظ امتیازی نیز وضعیت مثبت نسبت به گزارش قبل را تجربه کردهاند، اما در کنار عواملی که رتبه مثبت را تجربه کردهاند، «اثربخشي سياستهاي ضد انحصاري، تاثير ماليات بر انگيزه سرمايهگذاري، نرخ ماليات كل (بر اساس درصد از سود)، هزينههاي ناشي از سياستگذاري در حوزه كشاورزي، رواج موانع غيرتعرفهاي، تعرفههاي تجاري (بر اساس درصد از عوارض گمركي)، رواج مالكيت خارجي، تاثير قوانين ناظر بر سرمايهگذاري مستقيم خارجي بر كسب و كارها، پيچيدگي و بار تشريفات گمركي، نسبت واردات به توليد ناخالص داخلي (بر اساس درصد) و ميزان آگاهي خريداران و پيچيدگي نيازهاي آنها» بهعنوان عوامل اثرگذار بر کارآیی بازار، روند منفی را درخصوص کسب رتبه نسبت به گزارش قبلی کسب کردهاند. در حال حاضر کشورهای سنگاپور، هنگ کنگ، امارات متحده عربی، لوکزامبورگ، ایرلند، سوئیس، قطر، هلند، بریتانیا و نیوزیلند 10 کشور برتر در رکن کارآیی بازار کالا هستند. در این میان، کشورهای دومینیکن، مولداوی، اوکراین، کامرون، مالی، مصر، تونس، تانزانیا، اوگاندا و نپال همردیف با ایران در رکن کارآیی بازار کالا هستند.
فعالان اقتصادی معتقدند که پیشبینی راهکارهایی برای رفع چالشهای این عوامل اثرگذار در بازار کالا میتواند رتبه ایران در بازار کالا را افزایش دهد و از سوی دیگر موجب تقویت کارآیی بازار کالا شود. در این خصوص فعالان اقتصادی میگویند: بيشك، بازنگري در تعرفههاي تجاري، افزايش كارآيي بازار نيروي كار، بهبود دسترسي به تسهيلات و منابع مالي، افزايش مالكيت خارجي، مهار تورم، افزايش رقابت داخلي و حمايت از مالكيت فكري در كنار پرداختن به معضل فساد و بيثباتي سياستها از ميان بسياري اقدامات ديگر بايد در دستور كار تصميمسازان اقتصادي كشور قرار گيرند. روشهایی که تصميمگيران اقتصادي كشور را در شناسايي نقاط ضعف و قوت رقابتپذيري ملي و موانع فرا راه توسعه اقتصادي ياري دهد، زيرا بهبود رقابتپذيري تنها با انجام اصلاحات در حوزههايي كه در بلندمدت بر بهرهوري اثرگذار هستند، محقق ميشود. در این گزارش همچنین بر این نکته تاکید شده است که كشورهاي داراي بازارهاي كارآمد كالا به دليل برخورداري از شرايط ويژه در عرضه و تقاضا، از موقعيت مناسبي براي ارائه تركيب بهينهاي از كالاها و خدمات برخوردار هستند و ميتوانند كالاهاي خود را به نحو بسيار موثري به بازار عرضه كنند. رقابت سالم در بازار، اعم از رقابت داخلي و خارجي، در پيشبرد كارآيي بازار و در نتيجه افزايش بهرهوري حائز اهميت است و موجب مي شود كارآترين بنگاهها كه به توليد كالاهاي مورد تقاضاي بازار اشتغال دارند، فرصت رشد و شكوفايي بيابند. كارآيي بازار كالا همچنين به شرايط تقاضا از جمله مشتريمداري بنگاهها و پيچيدگي نيازهاي خريداران بستگي دارد. در برخي از كشورها مشتريان بنابر دلايل فرهنگي يا تاريخي، انتظارات بيشتري نسبت به مشتريان ساير كشورها دارند كه اين امر زمينه مهمي براي ايجاد مزيت رقابتي به وجود ميآورد، زيرا بنگاهها را به سوي ابتكار و مشتريمداري سوق ميدهد و چارچوب لازم را براي دستيابي به كارآيي در بازار فراهم ميکند.