از بورس‌های موفق دنیا الگو برداری شود
موانع حضور بخش خصوصی در بورس کالا
نوید ایزدپناه – مدیرعامل شرکت صنایع هفت الماس
تاریخ خبر – چهارشنبه 19/8/1395
يكي از بزرگ‌ترين مشكلات توليدكنندگان در ايران تهيه مواد اوليه به‌دليل عدم شفافيت بازار، نامعلوم بودن روند آتي قيمت محصولات و ناكارآمدي نظام تعيين قيمت و توزيع محصولات بوده است. ايجاد و راه‌اندازی بورس كالا آهنگ نويدبخشي براي رفع مهم‌ترين بخش از فرآيند عمليات يك واحد توليدي است. توليدكنندگان مي‌توانند با استفاده از ابزارهاي داد و ستد در بورس، در برابر نوسانات قيمت ايمن شوند و با خريد و فروش قراردادهاي سلف و آتي، ريسك قيمت را پوشش دهند. بازرگانان نيز مي‌توانند با همين روش با اطمينان خاطر بيشتري از قيمت‌هاي آتي براي صادرات و واردات محصولات موردنظرشان تصميم‌گيري کنند. صنايعي که مواد عرضه شده در بورس كالا را به‌عنوان مواد اوليه خود دريافت مي‌کنند، نقش بسيار مهمي در بازار برعهده دارند. طبيعتا اين صنايع نيز براي برنامه‌ريزي توليد خود، تمايل دارند از خطرات ناشي از نوسان قيمت‌ها ايمن شوند و با برآوردي مطمئن از قيمت تمام شده، به توليد اقتصادي بپردازند و براي اين گروه، بورس كالا باید مکان مطمئني براي خريد مواد اوليه، دريافت اطلاعات موثق در مورد روند قيمت‌ها و در نتيجه تضمين سود شرکت است.
قوانین سختگیرانه بورس برای خریداران و فروشندگان
اما متاسفانه بورس کالای ایران در بخشی از موارد قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارد که این موضوع بازدارنده بوده و در هیچ جای دنیا چنین روشی اعمال نمی‌شود. یکی از این قوانین بازدارنده اخذ ضمانت‌نامه بانکی از عرضه‌کنندگان است که در هیچ جای دنیا چنین روشی برای اخذ ضمانت متداول نیست و برای اخذ ضمانت قرارداد لازم‌الاجرا بین طرفین امضا می‌شود و بدین ترتیب بورس خود را به بازار پولی وصل کرده؛ درحالی‌که نباید چنین اقدامی انجام دهد. در همین راستا از دیگر موارد بازدارنده حضور بخش خصوصی در بورس کالا این است که با وجود قانون منع قیمت‌گذاری محصولاتی که در بوس کالا عرضه می‌شوند، اما بورس بدون توجه به این قانون در برخی مواقع از جمله در زمان رکود و رونق در روند قیمت‌گذاری دخالت می‌کند که این موضوع شفافیت معاملات و ماهیت بورس را که باید قیمت براساس عرضه و تقاضا کشف شود را نیز زیر سوال می‌برد.
از سویی از دیگر مواردی که می‌توان به بورس کالا خرده گرفت و مانع حضور بخش خصوصی می‌شود این است که بورس در حجم معاملات و میزان خرید و فروش نیز دخالت دارد این در حالی است خریداران و متقاضیان باید در میزان خرید آزاد باشند گرچه در دنیا نیز حداقل و حداکثری برای حجم کالای قابل‌معامله در نظر می‌گیرند، اما سختگیری بورس کالا در این مورد نیز نسبت به بورس‌های کالایی دنیا قابل‌قیاس نیست و بهتر است در این زمینه ازبورس‌های موفق دنیا الگو برداری شود. اخذ موافق نامه اصولی یا برگه سبز نیز از خریداران یکی از عوامل بازدارنده است؛ درحالی‌که خریدار با داشتن کد اقتصادی باید بتواند از بورس خرید انجام دهد.
