بدون درک درست سیاستگذار، رقابت با صنعتگران جهان ناممکن است
به نقل از دنیای‌اقتصاد : چرا ایران از داشتن صنایع جهانی بی‌‌‌‌‌بهره است؟ ایران جزو معدود کشورهای با درآمد متوسط است که هیچ شرکت بزرگ و مشهوری در بین بنگاه‌های برتر جهان ندارد. صنایع ایران عموما در سطح پایینی از تکنولوژی، به تولید محصول مشغولند و تولیدات کشور به‌ندرت توان رقابت با محصولات اروپایی، آسیایی و آمریکایی را در بازارهای جهانی دارند. به‌رغم برخی بهبودها در تولید محصولات صنایع شیمیایی و معدنی اما همچنان بخش عمده صنایع ساخت و تولید کشور با محصولات روز جهان که در بازارهای جهانی حاضرند، قادر به رقابت نبوده و تولیدات کشور در دامنه محدودی از مواداولیه و فلزات اساسی، قطعات ساده و تولیدات با پیچیدگی اندک باقی‌مانده است. در این‌باره تحلیل یک استاد دانشگاه شهیدبهشتی راهگشاست. حسن فارسیجانی، معتقد است چنین وضعیتی معلول نبود یک چارچوب منسجم در فضای سیاستگذاری و فقدان یک رشته مفاهیم در فضای صنعت ایران است. بروز این عوامل در تولیدات صنعتی کشور نیز وابستگی بالایی به درک دقیق از نسبت بین حکمرانی و فلسفه با علم و دانش دارد.
دانشیار دانشگاه شهیدبهشتی با اشاره به پیوندهای حیاتی میان فلسفه، علم، حکمرانی و تکنولوژی در یک ارائه علمی تاکید کرده است: تولید در کلاس جهانی از فرآیند ترکیب و قرارگیری مبانی فلسفی جهانی‌شدن علم و دانش و تکنولوژی به‌دست می‌‌‌‌‌آید. اشاره احتمالی فارسیجانی به پیش‌‌‌‌‌نیاز این سبک و سیاق خاص از تولید، یک فلسفه درست در نظام حکمرانی است که به بینش سیاستگذاری انسجام داده، کمک می‌کند تا علم موجود جهان با تکنولوژی پیوند خورده و امکان ارائه تولید و خدمات در کلاس جهانی در صنایع ایران فراهم شود.
براین مبنا می‌توان ادعا کرد تناقضات کنونی دستگاه سیاستگذاری در زمینه به رسمیت نشناختن قلمرو تولید و اقتصاد بزرگ‌ترین مانع در مسیر برخورداری کشور از صنایع جهانی است که اثرات سوء بسیاری داشته، امکان تولید صنعتی بیشتر و اشتغال بالاتر در بخش صنایع و معادن را کاهش داده است.
ارائه دکتر حسن فارسیجانی نشان می‌دهد تولید در کلاس جهانی دست‌کم ۱۵ معیار دارد که عموم آنها در ایران رعایت نمی‌شوند. بدون اجرایی‌کردن این معیارها امکان رقابت‌‌‌‌‌پذیر شدن صنایع ایران و ورود به بازارهای جهانی در مقیاس وسیع وجود ندارد. این ۱۵ معیار به ترتیب شامل «مدیریت جهانی»، «تولید ناب و چابک»، «فرآیند تولید جهانی»، «طراحی محصول قابل‌رقابت»، «سرمایه‌گذاری بالا در تحقیق و توسعه»، «بهره‌‌‌‌‌گیری از تکنولوژی جهانی»، «اجرای استانداردها منطبق بر معیارهای جهانی»، «مدیریت زنجیره تامین»، «مدیریت پروژه باکیفیت جهانی»، «بهره‌‌‌‌‌گیری از تکنولوژی‌‌‌‌‌های اطلاعاتی»، «به‌کارگیری رویکردهای جهانی نگهداری»، «استفاده از معیارهای جهانی اندازه‌‌‌‌‌گیری عملکرد»، «بهره‌‌‌‌‌گیری از رویکرد ۶ سیگما»، «قابلیت اطمینان محصول» و «کیفیت محصول بالا» هستند. بررسی بیشتر فضای صنعت در ایران و مطالعه گزارش‌های رسمی تحلیل فضای تولید در کشور نشان می‌دهد با وجود دستیابی برخی از بنگاه‌های ایرانی به برخی از این معیارها اما عموم صنایع کشور توان تحقق این معیارها را نداشته که در نتیجه باعث کاهش توان آنها برای رقابت‌پذیری شده است. در گرماگرم انتقال صنایع جهان به نسل جهان و انقلاب روباتیک، این فقدان دسترسی موجب خواهد شد شکاف میان تولیدات داخلی و جهانی شدت گرفته و فرسایش اقتصاد ایران در مسیر توسعه شدت بگیرد.
با توجه به مواجهه ایران با نسل ۴ صنعت که ورود به آن اجتناب‌‌‌‌‌ناپذیر است، به عقیده این استاد دانشگاه ۱۳ مساله باید حل شود تا تولیدات صنعتی ایران هوشمند شوند.
فارسیجانی که در جریان کنگره ملی چشم‌‌‌‌‌انداز مدیریت جهانی در ایران در سازمان مدیریت صنعتی به ایراد سخنرانی پرداخت، تاکید کرد لازم است استفاده از اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، کلان‌داده و فناوری‌های نسل۴ در صنایع ایران باب شود، سیستم‌‌‌‌‌های طراحی، برنامه‌‌‌‌‌ریزی فرآیند، نگهداری، کیفیت، کنترل، معماری سیستم تولید، مدیریت پروژه و مدیریت زنجیره تامین نیز در صنایع ایران به طرق هوشمند انجام شوند تا بتوان صنایعی مبتنی بر نسل۴ تولید صنعتی داشت که خروجی آن کالاهایی صنعتی است که منطبق با استانداردهای تولید در کلاس جهانی ساخته‌شده و توان بالایی برای حضور در بازارهای جهانی دارند.
در جریان ارائه این استاد دانشگاه تاکید شد گرچه صنایع ایران به تعداد کمی از این معیارها و توانمندی‌‌‌‌‌ها دسترسی دارد اما برخی از آنها با مدیریت مبتنی بر بهره‌‌‌‌‌وری امکان تحقق در صنایع ایران را دارند و بنگاه‌های کشور می‌توانند با استفاده از رویکرد جهانی بخش‌هایی از این ویژگی‌‌‌‌‌ها را در ایران عملیاتی کنند و به ایده تولید ناب و جهانی نزدیک شوند.
اقتصاد ایران در شرایطی نیازمند تقاضای انبوه است که با توجه به کاهش چشمگیر قدرت خرید مصرف‌‌‌‌‌کنندگان داخلی، امکان فروش چشمگیر در بسیاری از حوزه‌‌‌‌‌ها میسر نیست. با این‌حال بهبود عملکرد صنایع از طریق افزایش کیفیت می‌تواند راه صادرات را برای بنگاه‌های تولیدی کشور باز‌کند. این موضوع در گروی ورود به زنجیره جهانی تولید و پذیرش فواید جهانی‌شدن اقتصاد است. سیاستگذاران تولید و تجارت تا این فلسفه حکمرانی منسجم را به‌کار نبندند، تحقق تولید در کلاس جهانی و ورود به صنعت نسل۴ دور از دسترس خواهد بود. رفع تناقضات ساختاری در سایه طراحی یک سیاست صنعتی و تلاش برای اجرای تمام و کمال آن است. راهی که می‌تواند وضعیت کنونی صنایع در ایران را تغییر دهد. با تغییر فضای تولید نیز فضا برای پذیرفتن هرگونه تحول و تغییری مهیاست.
در این‌باره فارسیجانی با اشاره به هفت مولفه مدیریت در کلاس جهانی، یادآور شد: با دستیابی به مدیریت در کلاس جهانی، کیفیت بهتر می‌شود و به سطح بهترین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در داخل و خارج از کشور می‌رسد. هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز به همین منوال کاهش یافته، انعطاف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری بیشتر می‌شود و نوآوری، زمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های انتظار و نیز خدمات پس از فروش یا خدمات فروش به سطح رقابتی و جهانی خواهد رسید. وقتی این هفت‌‌‌‌‌بعد با هم و متوازن دیده شوند، تولید صنایع کشور در کلاس جهانی خواهد بود.
در تحلیل فارسیجانی از اثر پذیرفتن نظام جهانی تولید بر صنایع، کاهش هزینه تولید نقش بارزی دارد. روندی که به صنایع جهان این توان را می‌دهد تا در نتیجه استفاده از مزایای حضور در نظام جهانی تولید و بهره‌‌‌‌‌گیری از خدمات مالی و مشاوره‌‌‌‌‌های صنعتی و همکاری‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌المللی، قیمت نهایی تولید کاهش یابد. افت حدودا ۶۰درصدی هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در این زمینه قابل بحث است. در عین حال کاهش زمان تاخیرهای صنایع تا بیش از سه‌چهارم کل آنها، کاهش ۶۵درصدی در فضای موردنیاز تولید، کاهش ۶۵درصدی هزینه نیروی انسانی و کاهش ۲۵درصدی هزینه‌‌‌‌‌های مختلف خرید برای بنگاه از جمله نتایج مشخصی است که با استفاده از مزایای اداره جهانی برای بنگاه‌های صنعتی قابل‌دسترسی است.
منبع
