به نقل از جهان صنعت : زینب مختاری- اگرچه با ورود به فصل سوم سال، شاخص کل بورس موفق شد کانال ۴/۱ میلیون واحدی را پس بگیرد با این حال هنوز نتوانسته است انتظار اهالی بازار برای پایان دوره اصلاحی و ورود به روند صعودی متعادل و متناسب با ارزندگی سهام شرکتها را برآورده کند. طی روزهای گذشته شاخص کل بورس در مدار صعودی اما کمقدرتی قرار داشته و شاخص هموزن نیز مسیر نزولی را طی کرده است. در همین حال ارزش معاملات خرد بازار سرمایه چنگی به دل نمیزند و حتی نتوانسته است در سطوح معاملاتی شهریورماه قرار گیرد. این در حالی است که با پایان ششماهه نخست سال، گزارشهای مثبتی از عملکرد شرکتهای فعال در بازار سرمایه منتشر شده است. با توجه به پیشبینیها و تحلیلهای مطرحشده از سوی کارشناسان بازار، انتظار میرفت معاملهگران واکنش مثبتی نسبت به گزارشهای امیدبخش شرکتها داشته باشند اما به نظر میرسد حاشیههای تضعیفکننده پیرامونی بازار سرمایه اعم از افزایش نرخ بهره بینبانکی و بازده اوراق دولتی، تداوم ابهامات سیاسی و اقتصادی داخلی و بینالمللی و همچنین روند نزولی قیمتهای جهانی کامودیتیها، پرقدرتتر ظاهر شده و اثر مثبت گزارشها و ارزندگی بازار سرمایه را تضعیف کرده است.
از همین رو پولهای هوشمند همچنان در پارک به سر میبرند و بازار سرمایه از این محرک قوی محروم مانده است. امیرعلی امیرباقری تحلیلگر بازار سرمایه در گفتوگو با «جهانصنعت» افزایش جذابیت سرمایهگذاری بدون ریسک را اصلیترین دلیل تغییر جهت جریان نقدینگی از بازار سرمایه به سمت بازارهای رقیب از جمله بازار بدهی میداند.
بازار سرمایه شهریور کمرمقی را پشتسر گذاشت، به نحوی که اهالی بازار به طور روزانه شاهد نزول شاخصهای کل بورس و هموزن در کنار کاهش ملموس ارزش معاملات خرد بودند. ناظران بازار سرمایه دلایل مختلفی از جمله کاهش چشمگیر قیمت کامودیتیها در بازار جهانی را در تشدید اصلاح بازار موثر میدانند.
گفته میشود دستکم قیمت ورق سرد و سنگآهن که از اصلیترین محصولات شرکتهای شاخص ساز داخلی هستند در بازار جهانی با افتهای ۳۰ تا ۶۰ درصدی مواجه بودهاند.
گفتنی است روند نزولی کامودیتیها تنها به این دو محصول محدود نبود و در نتیجه این شوک، امید شرکتهای بزرگ بورسی برای بازگشت به مدار صعودی را از میان برد. از تسویه اعتبارات کارگزاریها در شهریورماه نیز به عنوان دیگر عامل فشار بر بازار سرمایه در شهریورماه یاد میشود. در کنار این عوامل همچنین نمیتوان از نوسانات نرخ ارز غافل شد. زمزمههای کاهش نرخ ارز که به ویژه از مردادماه آغاز شده بود معاملهگران را برای ورود و خروج از سهمهای دلاری با تردید مواجه کرده و بازار را در ابهام فرو برده بود. همچنین افزایش نرخ بازده بدون ریسک اوراق که در این ماه به میانگین ۲۳ درصد رسیده بود فشار فزایندهای را به ویژه در هفتههای پایانی شهریورماه به بازار وارد کرد.
گفتنی است انتظار بازار سرمایه نرخ بازدهی کمتر از ۲۰ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ بهره بینبانکی روندی صعودی داشته است.
جمله این عوامل دست به دست هم داد تا بازار سرمایه با فشار بیسابقهای مواجه و اصلاح طبیعی بازار تشدید شود. بدین ترتیب پول پرقدرت و هوشمندی که میتوانست با توجه به ارزندگی بازار، روند معاملات را تغییر دهد و رونق تازهای را به بازار سرمایه تزریق کند، یا به سمت اوراق دولتی کوچ کرد یا در سایه تردید همچنان در پارک به سر میبرد.
بیتحرکی بازار به رغم ارزندگی
با گذر از روزهای آغازین مهرماه، برخی از عوامل تضعیفکننده بازار سرمایه منقضی شده یا قدرت عمل خود را از دست دادهاند. سال مالی کارگزاریها پایان یافته و انتظار میرود نقدینگی تازهای از سوی این نهادهای مالی وارد معاملات شود. در همین حال نرخ دلار آزاد در برابر تلاشها برای کاهش غیرواقعی مقاومت کرده و بالای ۲۷ هزار تومان باقی مانده است. همچنین نرخ دلار نیمایی که مبنای محاسبات شرکتهاست در کانال ۲۳ هزار تومانی تثبیت شده است.
گزارشهای شرکتها نیز عموما حاکی از دورنمای رشد درآمدها در نیمه دوم سال است و در صورتی که ریسکهای بیرونی سیاسی و اقتصادی ویژهای بخش تولید و تجارت کشور را تهدید نکند، میتوان سودآوری مناسبی را برای برخی گروهها پیشبینی کرد. با این حال اما بازار سرمایه همچنان با مشکل حلنشدهای به نام نرخ بازدهی بدون ریسک اوراق دست و پنجه نرم میکند و از ناحیه فشار فروش اوراق قرضه دولتی تهدید میشود. به نظر میرسد دولت طی ماههای آینده نیز عرضه پرتعداد اوراق را در دستور کار داشته باشد.
باید توجه داشت که همچنان تا حصول توافق احتمالی با طرفهای غربی بر سر برجام و دستیابی به منابع بلوکه شده، گشایش راههای تجاری و ارتباطات بانکی راه درازی پیش روست. گفته میشود در صورت تثبیت نسبی شرایط فعلی، به نظر نمیرسد بازار با محرکی قوی روبهرو شده و رشدی شارپی را تجربه کند. در همین حال انتظار افت چشمگیری نیز وجود ندارد و گفته میشود به دلیل وضعیت مطلوب شرکتها، در صورتی که بازار سرمایه در اثر هیجانات و عوامل حاشیهای با ریزش ملموسی مواجه شود، این افت حبابی خواهد بود.
هدایت پول به سوی سرمایهگذاری بدون ریسک
امیرعلی امیرباقری*
جریان نقدینگی طی ماههای اخیر عمدتا به سوی سرمایهگذاریهای بدون ریسک هدایت شده است. نگاهی به بازارهای موازی نشان میدهد که سرمایهگذاری در این بازارها نیز با ریسکهایی مواجه بوده است. به عنوان مثال در بازارهای مسکن، به دلایل مختلفی از جمله گپ قیمتی تقاضا، قدرت خرید از سرمایهگذاران سلب شده است. بازارهای طلا و ارز هم با محدودیتهای قانونی و فشار کاهش ارزش جهانی در برخی مقاطع مواجه هستند. بدین ترتیب جریان پول به سمت سرمایهگذاری بدون ریسک حرکت کرده است. یکی از مهمترین مشوقهای این حرکت نیز، تامین مالی دولت از طریق انتشار اوراق با سود جذاب بوده است. همین امر منجر به افزایش سرمایهگذاری حقیقیها، حقوقیها و صندوقها در اوراق شده است. یکی از مباحث مهمی که همواره در اقتصاد کشور مطرح میشود، کنترل حجم نقدینگی است که رییسجمهوری منتخب نیز منتقد رشد نقدینگی و سیاستهای تشدیدکننده آن بود. با این حال اما جای سوال است که دولت سیزدهم نیز همچنان در همان ریل گذشتگان حرکت میکند! البته باید به دولت مهلت داد تا سیاستهای جدید خود را مستقر کند اما در حال حاضر شرایط انتشار اوراق و بازدهی بالای آنها به بازار سرمایه فشار وارد آورده و از جذابیت آن کاسته است. این در حالی است که بازار سرمایه از منظر سرمایهگذاری به ارزندگی نسبی در میان و بلندمدت رسیده است. اکنون گزارشهای مثبتی از سوی شرکتهای بازار سرمایه منتشر میشود اما بازار سرمایه با کمرنگ شدن عنصر تحلیل دست به گریبان است. تحلیلگران بازار سرمایه باید پیش از قرار گرفتن گزارشها روی سامانه کدال تحلیلی نسبی از وضعیت شرکتها داشته باشند. اگر گزارشهای جدید را در کنار گزارشهای سال گذشته یا میانگین دو ساله و پنج ساله قرار دهید، مشاهده میکنید که میانگین حجم و قیمت فروش شرکتها رشد کرده و سودآوری آنها افزایش داشته است. این روند برای تحلیلگران قابل انتظار بوده است اما با توجه به شرایط حال حاضر بازار و فشاری که اوراق بدون ریسک به بازار سرمایه وارد میکند متاسفانه معاملهگران قدری از کنار این گزارشها عبور کردهاند. علاوه بر این، بازار سرمایه تا حدی نگران قیمتهای جهانی است اگر چه این نرخها تا حدی ترمیم شده است اما همچنان پیشبینی بازار را قدری مشکل کرده است. در همین حال برخی تحلیلگران نرخهای دور از واقعیت را برای نرخ ارز متصور هستند که مقداری تحلیلها را به خطا برده است. اگر چه در نهایت میتوان این تحلیل را داشت که این پتانسیلها تجمیع و ناگهان آزاد میشوند و مجددا شاهد حرکات انفجاری بورس خواهیم بود.
* تحلیلگر بازار سرمایه