آمارهای قطعی از صادرات و واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۶ اعلام شد. بر اساس آمار منتشر شده از سوی کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران، سهم صادرات محصولات کشاورزی و غذایی از کل صادرات غیرنفتی کشور در سال ۹۶ معادل ۱۳ درصد است. سال گذشته صادرات این بخش حدود ۶ میلیون و ۱۳۰ هزار تن به ارزش ۵ میلیارد و ۹۳۰ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵ درصد به لحاظ وزنی و ۴ درصد به لحاظ ارزشی افزایش داشته است. اقلام مهم صادراتی کشاورزی و غذایی کشور در سال گذشته شامل پسته، لبنیات، شیرینی و شکلات، زعفران، سیب، خرما و رب گوجه فرنگی است.

تجارت غذا به روایت آمار

مطابق آمار، این اقلام با ارزش صادراتی حدود ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلاری بیش از ۵۹ درصد از ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی سال ۹۶ را به خود اختصاص داده‌اند. این آمار در حالی منتشر شده که وضعیت صادرات پسته که همچنان عمده‌ترین قلم صادراتی در میان محصولات کشاورزی و غذایی محسوب می‌شود، به نسبت سال گذشته به شدت کاهش یافته است. واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۶ نیز حدود ۱۸ میلیون تن به ارزش ۸/ ۹ میلیارد دلار است که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۸ درصد به لحاظ وزنی و ۱۴ درصد به لحاظ ارزشی افزایش یافته است. کاوه زرگران، دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران صادرات محصول پسته در سال گذشته را ۱۳۰ هزار تن به ارزش بیش از یک میلیارد و ۱۷۵ میلیون دلار عنوان کرد و گفت: صادرات این محصول نسبت به سال ۹۵ معادل ۷ هزار تن به لحاظ وزنی و بیش از ۹۶ میلیون دلار به لحاظ ارزشی کاهش یافته است که می‌تواند زنگ خطری برای صادرات این محصول مهم باشد. رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق بازرگانی تهران در ادامه با بیان اینکه صادرات محصول زعفران در سال ۹۶ بیش از ۲۳۶ تن به ارزش ۳۲۵ میلیون دلار بوده است، رشد صادرات ۵۵ درصدی وزنی و ۵۶ درصدی ارزشی این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل را بسیار چشمگیر دانست. آمارها نشان می‌دهد این میزان صادرات در ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. روند صادراتی محصول خرما در سال ۹۶ نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایشی است؛ صادرات خرما طی این دوره حدود ۲۵۳ هزار تن به ارزش بیش از ۲۵۰ میلیون دلار بوده است. صادرات محصول سیب در سال گذشته نیز ۶۰۴ هزار تن به ارزش ۲۵۶ میلیون دلار ثبت شده است؛ این میزان صادرات رشد ۷۱ درصدی به لحاظ وزنی و ۱۳۲ درصدی به لحاظ ارزشی را برای این محصول رقم زده است؛ به گونه‌ای که میزان صادرات این محصول طی ۱۰ سال گذشته بی سابقه بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد مقاصد عمده صادراتی محصولات کشاورزی و غذایی کشور در سال ۹۶ سه کشور عراق، افغانستان و امارات هستند؛ به‌طوری‌که بیش از نیمی از ارزش صادرات محصولات این گروه به این سه کشور تعلق داشته است. بازار عراق بزرگ‌ترین بازار صادراتی محصولات کشاورزی و غذایی ایران در سال ۹۶ بوده است به‌طوری که با صادرات ۳میلیون و ۴۱ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار سهم ۴۹ درصدی به لحاظ وزنی و ۳۵ درصدی به لحاظ ارزشی از صادرات این محصولات داشته است. با این حال، زرگران در مورد روند صادرات محصولات کشاورزی و غذایی به عراق به‌عنوان بزرگ‌ترین مقصد صادراتی کشور در سال ۹۶ نسبت به دوره مشابه سال قبل را کاهشی اعلام کرد و گفت: کاهش ۹ درصدی وزنی و ۵ درصدی ارزشی صادرات محصولات کشاورزی و غذایی به عراق در سال ۹۶ را می‌توان به اعمال محدودیت‌های این کشور برای صادرات برخی از محصولات کشاورزی و غذایی ایران نسبت داد، از این رو مسوولان این حوزه باید با توجه به روابط مثبت سیاسی کشورمان با عراق توجه بیشتری به رفع موانع صادراتی به این کشور داشته باشند. بر اساس این گزارش، صادرات محصولات غذایی و کشاورزی در سال ۹۶ در حالی به کشورهایی چون عراق، امارات، ویتنام، ترکمنستان، اسپانیا و تایلند کاهشی بوده است که صادرات این گروه از محصولات غیرنفتی طی این دوره به کشورهایی چون افغانستان، پاکستان، هنگ‌کنگ، آلمان، ترکیه، روسیه و هند افزایش یافته است. زرگران صادرات صنایع غذایی کشور در سال ۹۶ را یک میلیون و ۹۴۱ هزار تن به ارزش بیش از ۲ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار اعلام کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۱۷ درصد به لحاظ وزنی افزایش و حدود ۷/ ۱ درصد به لحاظ ارزشی کاهش یافته است. لبنیات با صادرات حدود ۳۸۱ هزار تن به ارزش بیش از ۷۰۶ میلیون دلار سهمی حدود ۲۵ درصدی از صادرات صنایع غذایی کشور در سال ۹۶ داشته و پیشتاز صادرات در میان گروه‌های صنایع غذایی بوده است، با این وجود صادرات این محصول در سال ۹۶ نسبت به دوره مشابه قبل بیش از ۱۲ درصد به لحاظ وزنی و ۹ درصد به لحاظ ارزشی کاهش یافته است که گویای متوقف شدن روند افزایشی صادرات این محصول در سال‌های گذشته است. گروه‌های شیرینی و شکلات با صادرات بیش از ۵۹۰ میلیون دلار، رب گوجه فرنگی ۱۹۲ میلیون دلار، آبمیوه و کنستانتره ۱۳۸ میلیون دلار، صنایع تبدیلی سیب زمینی ۱۲۳ میلیون دلار و آرد ۹۲ میلیون دلار، گروه‌های با بیشترین صادرات در میان صنایع غذایی کشور در سال ۹۶ است. رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۶ را حدود ۱۸ میلیون تن به ارزش ۸/ ۹ میلیارد دلار عنوان کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۸ درصد به لحاظ وزنی و ۱۴ درصد به لحاظ ارزشی افزایش یافته است. عمده اقلام وارداتی کشاورزی و غذایی کشور طی دوره ۹۶ را به ترتیب ذرت دامی با وارداتی به ارزش یک‌میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، برنج یک‌میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار، لوبیای سویا ۹۴۳ میلیون دلار، موز ۵۴۴ میلیون دلار، قطعات بی‌استخوان منجمد گاوی ۵۲۴ میلیون دلار، جو به استثنای بذر ۵۱۸ میلیون دلار، کنجاله ۵۰۳ میلیون دلار و روغن‌های خام به ارزش ۴۲۴ میلیون دلار، تشکیل می‌دهند به‌طوری که بیش از نیمی از ارزش واردات محصولات کشاورزی و غذایی سال ۹۶ به پنج قلم ذرت، برنج، سویا، گوشت قرمز و کنجاله اختصاص دارد. واردات محصول جو با رشد حدود ۹۶ درصدی به لحاظ ارزشی پیشتاز افزایش واردات محصولات غذایی در این دوره بوده است. محصولات برنج با رشد واردات ۷۶ درصد، روغن خام ۶۸ درصد، گوشت قرمز ۵۳ درصد و حبوبات ۴۷ درصد نیز از جمله اقلام غذایی محسوب می‌شوند که در این دوره با رشد واردات قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو بوده‌اند.