دوشنبه 4 اردیبهشت 1396

.

اتاق‌ها در همه جوامع، صداي بنگاه‌هاي اقتصادي هستند و عضويت فعالان اقتصادي در اتاق متضمن منافع كسب‌وكارها و در نهايت كل جامعه است. فراهم ساختن فرصت‌هاي «شبكه‌سازي براي بنگاه‌هاي محلي»، «توسعه صادرات» و تلاش براي «پيشبرد منافع بخش خصوصي» از جمله فعاليت‌هايي است كه اتاق‌ها در آن سرمايه‌گذاري مي‌كنند. حال كارشناسان توسعه پايدار براين باورند كه پياده‌سازي اين موارد (شبكه‌سازي براي بنگاه‌هاي محلي، توسعه صادرات و پيشبرد منافع بخش خصوصي) منافع را در سطح كلان جامعه به بار مي‌نشاند و به خردترين سطوح جامعه نيز تسري مي‌يابد، كارشناسان تشكلي نيز مي‌گويند ارائه برخي از خدمات در مدل به‌كارگيري اتاق‌هاي كشورهاي درحال توسعه و توسعه يافته براي جلب رضايت اعضا و توسعه عضوگيري اتاق انجام مي‌شود. البته بايد گفت كه اين خدمات با آنكه بخشي از اهداف مشترك همه اتاق‌هاي بازرگاني را تشكيل مي‌دهند، اما تحقق و اجراي اين نوع برنامه‌ها از راه‌هاي متفاوتي دنبال مي‌شوند؛ چراكه به‌كارگيري و پياده‌سازي مدل‌هاي يك نواخت در همه اتاق‌هاي كشورهاي خاورميانه يا اروپا امكان‌پذير نيست. اتاق‌ها در موقعيت‌هاي «اقتصادي»، «محيطي»، «جغرافيايي»، «فرهنگي» و «اجتماعي» در شرايط متفاوتي قرار دارند و اين تفاوت‌ها نيازهاي متفاوتي را موجب مي‌شود. در حقيقت 5 مولفه مطرح شده از جمله وجه تمايزي است كه در ميان الگو‌برداري از سايركشورهاي بسيار تاثيرگذار است. در زمينه به كارگيري تكنيك‌هاي جذب اعضا كارشناسان اقتصادي مي‌گويند: «پيوند آموزش با صنعت»، «مشاوره در حوزه تجارت بين‌الملل» و «ارائه خدمات متنوع به اعضاي اتاق» سه تكنيكي است كه اتاق بازرگاني ايران نيز بايد با ارائه آموزش‌هاي لازم اين نوع اقدامات را براي بخش اقتصاد و نمايندگان بخش خصوصي اجرا و عملياتي كنند. از اينرو، اتاق‌ها به عنوان نهادي كه در پيوندي ناگسستني با جامعه و نيازهاي اقتصادي-اجتماعي فعالان آن قرار دارد بايد به اقتضا شرايط بتواند «كاربردي‌ترين» خدمات را ارائه دهد. كاربردي‌ترين نيز بايد در شرايط خاص هر اتاق و منطقه تعريف شود و اگر به طيف متنوع خدمات در اتاق‌هاي دنيا توجه شود اين امر به خوبي مشهود خواهد بود. حال مركز تحقيقات و بررسي‌هاي اقتصادي اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران خدمات اتاق‌هاي بازرگاني انگليس به فعالان كسب‌وكار و اعضاي آنها را مورد بررسي قرار داده است، در اين پژوهش به 3 كاركرد اصلي اتاق‌هاي بازرگاني انگليس اشاره شده است. به واقع يكي از اصلي‌ترين عملكرد اتاق بازرگاني انگليس به موضوع «پيوند آموزش با صنعت» تعلق دارد، «مشاوره در حوزه تجارت بين‌الملل»، «ارائه خدمات متنوع به اعضاي اتاق» به ترتيب در اولويت دوم و سوم است.

برچيدن 5 مانع از سوي نمايندگان اتاق بازرگاني ايران

با اين‌حال بايد گفت كه خدمات رساني اتاق به اعضا (اعم از آموزشي، پژوهشي، مشاوره و خدمات رفاهي) در جذب اعضا موثر است و متاسفانه در مدل اتاق بازرگاني ايران به اين نوع خدمات يعني «پيوند صنعت با دانشگاه»، «مشاوره در حوزه تجارت داخلي و بين‌الملل» و ديگر خدمات متنوع همچون (برطرف‌سازي قوانين دست و پاگير براي نمايندگان بخش خصوصي) توجهي نشده يعني مغفول واقع شده است، به گفته كارشناسان اقتصادي در مدل مديريتي اتاق بازگاني ايران اعضاي هيات رييسه براي گرفتن «سمت در حوزه‌هاي دولتي يا پيشبرد امور خود در بخش حاكميتي» در تلاش هستند و همين موضوع‌ها منجربه آن شده تا از هدف و عملكرد اصلي خود در مقايسه با مدل ديگر كشورهاي در حال توسعه عقب بمانند و به واقع توجه به موضوعات حاشيه‌يي منجربه آن شده تا متوليان و سكانداران بخش خصوصي كمتر به موضوع خدمات رساني به اعضا توجه كنند. به واقع«عدم آموزش لازم در عرصه تجارت داخلي»، «پياده‌سازي رفتارهاي دولتي در بدنه بخش خصوصي» و «نبود تاكتيك مشخص براي رايزني در امور اقتصادي» منجربه آن شده تا نمايندگان بخش خصوصي در ايران از مدل‌هاي پيشرفته و رفتارهاي منطقي در اين بخش فاصله بگيرند و به وضعيت نامطلوبي دست يابند.

نگاهي به روند فعاليت بخش خصوصي بريتانيا

همانطور كه در بالا اشاره شد براي دستيابي به وضعيت مطلوب اقتصادي اتاق‌هاي بازرگاني انگليس داراي سه كاركرد اصلي هستند:

1) پيوند آموزش با صنعت: به كارگيري اين مولفه براي از ميان برداشتن شكاف آموزش‌هاي دانشگاهي با شرايط واقعي كسب وكار كمك مي‌كند. برگزاري همايش‌هايي با موضوع پيوند آموزش و كسب وكار، سازماندهي مذاكرات رودرو ميان فعالان اقتصادي و پيشگامان عرصه‌هاي آموزشي و تلاش براي شناسايي نيازهاي صنعت از جمله مواردي است كه اتاق در آنها نقش آفريني مي‌كند.

2) ارائه مشاوره در حوزه تجارت بين‌الملل: كاركرد دوم اتاق‌هاي بازرگاني انگليس ارائه مشاوره در حوزه تجارت‌سازي در عرصه بين‌الملل است كه اتاق با انجام مطالعات كارشناسي دقيق و هدفمند، كشورهاي داراي ظرفيت را شناسايي مي‌كند و استراتژي‌هاي مناسبي را براي هر بازار خارجي در نظر مي‌گيرد. دانش اتاق در اين حوزه به فعالان اقتصادي كمك مي‌كند به ابزارهاي دانشي مورد نياز جهت صادرات مجهز شوند و در مذاكرات تجاري آماده و ظاهر شوند. به واقع شبكه اتاق‌هاي بازرگاني در تمام زمينه‌هاي مرتبط با صادرات و تجارت بين‌الملل به ارائه مشاوره به كسب‌وكارها مي‌پردازد و براساس مشاوره‌هاي كارشناسي اقداماتي را در بازارهاي نوظهور انجام مي‌دهد كه همگي در راستاي توسعه تجارت بين‌الملل و تقويت صادرات انجام مي‌گيرد. علاوه بر عملكرد اتاق‌هاي داخلي بايد نگاهي به ميزان فعاليت اتاق‌هاي مشترك و اتاق‌هاي بين‌الملل انگليس داشت. به واقع اتاق‌هاي مشترك و اتاق‌هاي بين‌الملل انگليس با ارائه مشاوره به صادركنندگان از فعالان اقتصادي براي ورود به بازارهاي جهاني جديد حمايت مي‌كنند. در حقيقت راه‌اندازي شوراي بين‌الملل مشاوره، ارائه اقدامات تجاري در كشورهاي هدف و ارائه مشاوره‌هاي مرتبط، ارائه اطلاعات اقتصادي و تجاري در مورد كشورهاي هدف (طرح بازار در يك نگاه) از جمله موضوعاتي است كه در بخش خصوصي اتاق بريتانيا دنبال مي‌شود. به گفته كارشناسان هدف از راه‌اندازي شوراي بين‌المللي مشاوره اين است كه اين شورا در حوزه تجارت بين‌الملل به اتاق مشاوره مي‌دهد و هدف آن تقويت حضور كسب‌وكارهاي بريتانيا در كشورهاي هدف و بازارهاي جهاني است؛ موضوعي كه در بخش‌هاي اتاق بازرگاني ايران مورد بي‌مهري قرار گرفته است.

3) خدمات رساني به اعضا: كاركرد سوم اتاق مربوط به ارائه خدمات متنوع به اعضا تعلق دارد. اتاق‌هاي انگليس در حوزه‌هاي مختلفي از جمله انرژي، بيمه، ارز، منابع انساني، ايمني و بهداشت و درمان به ارائه خدمات مي‌پردازند و اتاق اين خدمات را به كمك شركت‌هاي بزرگ در هر حوزه تامين مي‌كند. شرايطي كه اين شركت‌ها براي ارائه خدمات به اعضاي اتاق در نظر مي‌گيرند با شرايطي كه به مشتريان خود خدمات‌رساني مي‌كنند، متفاوت است. در واقع، اعضاي اتاق خدمات را يا با نرخ كمتري دريافت مي‌كنند يا مولفه‌هايي در خدمات آنها لحاظ مي‌شود كه براي مشتريان عادي غير عضو اتاق فراهم نيست.

وضعيت طرح اتاق جوانان ايران به كجا كشيد؟

همچنين در اقدامات اتاق‌هاي بازرگاني انگليس در راستاي پيوند آموزش و كسب به دو مولفه مهم و تاثيرگذار ديگر نيز توجه شده است كه آنها عبارت‌اند از؛ «طرح اتاق جوانان» و ارائه همايش‌هاي «كسب‌وكار و آموزش». اتاق بازرگاني صنايع و معادن ايران نيز طي ساليان گذشته موضوع طرح اتاق جوانان را مورد بررسي قرار داده بود، اما به دليل فراهم نبودن برخي زيرساخت‌ها و تعويض مديران تشكلي در اتاق‌ها اين طرح نيز مورد رصد و پيگيري قرار نگرفت و در نهايت طي برهه زماني مسوولان بخش خصوصي نيز از تشكيل اين كميته صرف نظر كردند؛ اين موضوع درحالي است كه از سال 2014 نمايندگان بخش خصوصي انگليس در 30 اتاق عنوان«اتاق جوانان» را به مرحله اجرا در آوردند كه از جمله سازكار اين كميته به شرح زير است:

-فعالان كسب‌وكار بدون هيچ واسطه‌يي با نوجوانان (رده سني 11 تا 19 سال) ملاقات مي‌كنند و در مورد صنعت و پيشه خود و حوزه‌هاي تخصصي مورد نياز بازار كار با آنها گفت‌وگو مي‌كنند.

 -گفت‌وگوي فعالان كسب وكار با نوجوانان موجب مي‌شود قشر جواني كه در آينده وارد بازار كار مي‌شود از رشته‌ها و تخصص‌هاي موردنياز صنعت آگاهي يابد و با مهارت‌هاي مورد نياز كارفرما آشنايي پيدا كند.

– جوانان مي‌توانند براي انجام پروژه‌هاي كارورزي و عملي خود فعاليت‌هايي در اتاق انجام دهند.

– بانك اطلاعاتي اتاق كه به صورت اينترنتي به جوانان ايده و مشاوره مي‌دهد براي اعضاي «طرح اتاق جوانان» در دسترس است

– كارفرمايان مي‌توانند از فرصت تربيت نيروي كار متناسب با نيازهاي صنعت خود بهره ببرند.

– عضويت در طرح اتاق جوانان ساختار منعطفي دارد. كارفرمايان مي‌توانند به انتخاب خود در گفت‌وگوهاي يك مرحله‌يي يا پروژه‌هاي آموزشي بزرگ‌تر شركت كنند.

با اين حال باتوجه به اينكه ايران هم اين مدل را يعني طرح اتاق جوانان را درنظر داشت اما اين طرح نيز همچنان در حاشيه برنامه‌هاي نمايندگان بخش خصوصي ايران قرار گرفته است و در اين باره نيز نمايندگان تشكلي و بخش خصوصي براي حضور جوانان كشور حتي قدمي برداشته‌اند. بطور كلي بايد يادرآور شد كه اتاق‌ها در همه كشورهاي دنيا مي‌توانند در رفع نيازهاي جامعه كسب وكار موثر واقع شوند. برنامه‌ريزي براي احصاي نيازهاي فعالان اقتصادي و ارائه خدمات متناسب با نياز جامعه كسب‌وكار از رسالت‌هايي است كه در اتاق‌هاي موفق دنيا دنبال مي‌شود. اتاق‌هاي بازرگاني انگليس طيف متنوعي از خدمات رفاهي را براي فعالان خود فراهم مي‌آورند كه البته، اين خدمات در كنار برنامه‌هاي راهبردي در راستاي توسعه صادرات، ارائه مشاوره به صادركنندگان، تقويت فعاليت‌هاي كارآفريني و برگزاري دوره‌هاي آموزشي كاربردي ديده شده است. اتاق ايران مي‌تواند از تجارب موفق اتاق‌هاي بازرگاني انگليس در ارائه خدمات به فعالان اقتصادي استفاده فراواني كنند. از اين ميان، تجربه اين اتاق‌ها در پيوند صنعت و آموزش و ارائه مشاوره به صادركنندگان مي‌تواند الگوي مناسبي براي اتاق ايران باشد. ساير خدمات اتاق‌هاي انگليس مانند ارائه ارز با نرخ پايين‌تر، ارائه خدمات امداد در سفر يا بيمه اعتباري اتاق، از جمله خدمات مبتكرانه‌يي هستند كه در جذب اعضاء مي‌توانند نقش مهمي بازي كنند. اميد مي‌رود اتاق ايران با بهره‌گيري از تجربيات اتاق‌هاي انگليس و ساير كشورها كه تجربيات آنها در گزارش‌هاي متعدد مركز تحقيقات و بررسي‌هاي اقتصادي، مورد بررسي قرار گرفته است بتواند الگوهاي لازم و متناسب با نيازهاي فعالان اقتصادي كشور را به نحو مقتضي احصا و نسبت به برنامه‌ريزي براي ارائه خدمات در راستاي رفع اين نيازها و گسترش منابع درآمدي خود اقدام كند.

منبع: روزنامه تعادل