سیدمحمد بهشتی از رمز و راز ماندگاری جشن باستانی ایرانیان میگویدفاطمه علی‌اصغر : سیدمحمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس سابق سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری که نقش موثری در ثبت جهانی این آیین داشته است، به «دنیای اقتصاد» درباره پایداری این جشن می‌گوید: جشنی که زورش زیاد است و پوستش کلفت. معاندین و دشمنانش را از پیش راهش برمی‌دارد و راهش را در زمان ادامه می‌دهد.
نوروز یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانی است که آن را نمادی از ایران فرهنگی می‌دانند، پیوند نوروز با ایران جهانی از دیدگاه شما چگونه است؟
همان‌طور که می‌دانید، نوروز در میراث جهانی ناملموس یونسکو ثبت شده است و 12 کشور دیگر در دنیا به این میراث پیوسته‌اند. این اتفاق خوش‌یمن به تنهایی شهادت می‌دهد که نوروز در بیش از 12 کشور دنیا سال‌های دراز است که برپا می‌شود. از آن مهم‌تر شما شاهد این هستید که این جشن در بسیاری از کشورهایی که حتی عضو پرونده ثبت جهانی آن هم نیستند، برگزار می‌شود. ما ممکن است که مرزهای سیاسی ایران را به یاد آوریم و علامت‌هایی را به صورت مشخص در ذهن داشته باشیم، اما ایران به معنای واقعی یک قلمرو فرهنگی است. این مرزهای ایران فرهنگی کجاست؟ هر جا که نوروز را جشن بگیرند. هر کجا که اسامی شاهنامه جریان داشته باشد. حتی شاهد این هستیم در برخی از کشورهایی که عضو پرونده جهانی نوروز در یونسکو هستند ما دچار یکسری اختلافات سیاسی هستیم، اما نوروز این مرزها را نادیده می‌گیرد به دل‌های مردم نفوذ می‌کند و این عمق استراتژیک سرزمینی است که در آن چنین جشنی خلق شده است.
عید نوروز پیش از دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون چندان مورد توجه دولتمردان آمریکایی نبود. در آن دوران روابط میان تهران و واشنگتن پس از تسخیر سفارت آمریکا در ایران و سپس جنگ 8 ساله با عراق روندی به‌شدت خصمانه به خود گرفته بود، اما پس از آن شاهد این بودیم که سفره هفت‌سین به کاخ سفید راه یافت. به‌نظر من از زمانی که جامعه ایرانی در آمریکا و کانادا زیاد شدند، به نوعی سیاست‌مداران با این آیین آشنا شدند و این آیین را پذیرفتند. هر چند از دیرباز در بسیاری از کشورها نوروز برپا می‌شد، اما گرفتن نوروز در کاخ سفید پدیده تازه‌ای است. البته کانادا هم نوروز را به عنوان یک عید جهانی به رسمیت شناخته است. در واقع نوروز جوهری دارد که نه تنها به صورت فیزیکی، بلکه به عنوان یک هویت و میراث معنوی به سرزمین‌های دیگر هم می‌رود.
چرا نوروز این اندازه میان ملت‌ها با استقبال مواجه می‌شود؟
نوروز در واقع مثل یک آینه است؛ شخصیت فرهنگی انسان‌ها را منعکس می‌کند. چیستی ما را به منصه ظهور در می‌آورد. نوروز از دل یک تمدن دیرین بیرون آمده و به جای اینکه مسائل روزمره را مطرح کند ما را به دنیای زیبایی‌ها و طبیعت می‌برد. پس از به قدرت رسیدن طالبان، آیین‌های ایرانی همچون نوروز یا یلدا با ضدیت مواجه شده. همان‌طور که پیش از این در کشورهای تاجیکستان و ارمنستان و کشورهای شکل‌گرفته پس از فروپاشی جماهیر شوروی شاهد هستیم، در ترکیه هم زمانی برگزاری این آیین ممنوع بود و حتی با برگزار‌کنندگان آن با خشونت برخورد می‌شد.
به‌نظر شما اکنون طالبان می‌تواند این آیین را در افغانستان ریشه‌کن کند؟
من فکر می‌کنم که نوروز پوستش کلفت است، ما هزاران سال شاهد داریم که گروه‌ها و افراد بسیاری می‌خواستند بساط نوروز را جمع کنند، اما نوروز بساط آنها را جمع کرد. نوروز زورش زیاد است و همه آنها را از میدان به‌در کرد.
