مقدمه
قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، پس از طی مراحل مختلف بالاخره در تاریخ ۱/۲/۱۳۹۴ به تصویب نهایی رسید. محورهای طرح شده، قوانین اصلاح شده، نظامات پیش بینی شده، فراگیری بخشهای مختلف اقتصادی، آثار مالی اجرای طرحهای مختلف در این قوانین بگونه ای است که آثار و تبعات آن در صورت اجرا با قانونی مثل قانون اجرای اصل ۴۴ قابل قیاس است. این قانون در ۶۰ ماده تنظیم شده و برای اجرای آن آیین نامه پیش بینی شده است. این قانون با پیش بینی واحدهای اجرایی به سراغ اصلاح قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون حمایت از آزادگان، قانون کار، قانون برنامه پنجم توسعه، قانون توسعه ابزار ها و نهادهای جدید، قانون مالیات بر ارزش افزوده، قانون محاسبات عمومی، قانون ثبت، قانون مالیاتهای مستقیم، قانون استفاده از حداکثر توان تولیدی و خدماتی، قانون معادن، قانون امور گمرکی، قانون تامین اجتماعی، قانون بیمه بیکاری، قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش بنیان، قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و قانون اجرای اصل ۴۴ یعنی حداقل ۱۷ قانون مادر رفته است و اجرای این قانون به تهیه و تصویب ۳۳ آیین نامه اجرایی، اساسنامه و دستورالعمل اجرای مشروط شده است.
در جهت شناخت بهتر نکات اصلی این قانون، محورهای کلیدی آن در جدول زیر ارائه شده است.
| ردیف | موضوعات کلیدی | شماره ماده | الزامات اجرایی | دستگاه های مرتبط |
| ۱ | تهیه جدول بدهی و مطالبات دولت و شرکتهای دولتی | ۱ | ارائه این جداول همزمان با ارائه لایحه بودجه
ایجاد واحد جداگانه در وزارت اقتصاد و دارایی آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف مدت دوماه ، به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی |
وزارت امور اقتصادی و دارایی
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور |
| ۲ | صدور اوراق تسویه خزانه به‌منظور تسویه بدهی اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی و تعاونی طلبکار و متقابلاً بدهکار به دولت | ۲ | درج در بودجه های سنواتی
تصویب آیین نامه اجرائی نحوه انتشار اوراق صکوک اجاره، بازپرداخت سود و تضمین آن ظرف مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ این قانون، به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی |
وزارت امور اقتصادی و دارایی |
| ۳ | متوقف کردن ممنوع الخروجی کارفرمایان تا پایان سال ۹۵ توسط سازمان تامین اجتماعی | ۳ | سازمان تامین اجتماعی | |
| ۴ | استفاده از بودجه های تحقیقاتی سنواتی تا سقف ۵۰ درصد برای تحقیقات که منجر به ثبت اختراع و حق امتیاز تولید در مراجع بین المللی شود | ۴ | تصویب آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف مدت سه‌ماه از تاریخ ابلاغ این قانون به پیشنهاد وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی | وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی |
| ۵ | انتقال بدهی تایید شده شرکتهای مادر تخصصی به دولت | ۶ | ارسال گزارش اجرا هر شش ماه یکبار به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی و دیوان محاسبات کشور | وزارت امور اقتصادی و دارایی |
| ۶ | امکان واگذاری کالاها و خدمات ناشی از اجرای پروژه ها به قیمت تمام شده به مجریان توسط سازمان مدیریت | ۷ | تصویب آیین‌نامه اجرائی این ماده با پیشنهاد مشترک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی ظرف مدت دو ماه پس از ابلاغ این قانون | سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی |
| ۷ | تدوین آئین نامه ساماندهی تبلیغات کالاها و خدمت به منظور تقویت برندسازی کالاهای داخلی صادراتی | ۸ | ||
| ۸ | اجازه به دستگاه های دولتی جهت پرداخت معادل نرخ سود تسهیلات به طلبکاران بخش خصوصی در صورت معوقه نشدن مطالبات آنها | ۹ | تصویب آیین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور حداکثر تا مدت دو ماه پس از ابلاغ این قانون | وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور |
| ۹ | اعطای اختیار کامل به دستگاه های موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری برای لغو، تغییر، توقف یا عطف به ماسبق نبودن تعهدات، توافقات، واگذاریها، مجوزها، قراردادها | ۱۰ | ||
| ۱۰ | اجازه به دستگاه های اجرایی برای خرید کالاهای مورد نیاز طرح ها تا سقف ۳۰ درصد اعتبار مصوب به عنوان سهم کارفرما | ۱۱ | تصویب آیین‌نامه اجرائی این ماده به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تا سه‌ماه پس از تصویب این قانون | سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی |
| ۱۱ | اجازه به وزارتخانه ها هر ساله تا سقف ۱۰۰ میلیارد دلار و ۵۰ هزار میلیارد تومان با توجه به نرخ تورم سال قبل جهت سرمایه گذاری تولید، ارتقای کیفیت، صرفه جویی و کاهش هزینه تولید، ارتقاء محیط زیست | ۱۲ | دولت به خرید کالا و خدمات تولید شده این ماده و یا صرفه جویی شده آن مکلف شده است.
تصویب آئین نامه این ماده به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی، وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و نفت و نیرو |
کلیه وزارتخانه ها، شرکتهای تابعه آنها، سازمانها، موسسات دولتی و دارندگان عنوان و ردیف در قانون بودجه |
| ۱۲ | در صورتی که پالایشگاهها به پرداخت و تسویه وجوه نفت خام و میعانات گازی مطابق مکانیسم در نظر گرفته شده در ماده اقدام کنند به صادرات فرآورده های نفتی مازاد بر نیاز داخلی مجاز هستند. | ۱۳ | ساز و کار بورس | وزارت نفت و وزارت امور اقتصادی و دارایی |
| ۱۳ | مستثنی شدن معاملات، دریافتها و پرداختهای موضوع انتشار اوراق بهادار دستگاههای اجرایی از رعایت تشریفات مندرج در قانون محاسبات عمومی کشور و قوانین مربوط به مناقصات و مزایده ها | ۱۴ | تصویب آئین نامه اجرایی آن به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی | وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور |
| ۱۴ | معافیت مالیاتی صندوق سرمایه گذاری کوچک صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع دریایی، صندوق حمایت از توسعه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و بیمه سرمایه گذاری فعالیتهای معدنی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده | ۱۵ | اصلاح ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده | |
| ۱۵ | واگذاری سالانه ۳۳ درصد از اموال مازاد بانکها و شرکتهای تابعه با سهام بالای ۵۰ درصدی | ۱۶ | اختصاص وجوه حاصل از واگذاری باقیمانده سهام دولت در بانکها و بیمه‌های مشمول واگذاری افزایش سرمایه بانکهای دولتی
در اجرای این ماده وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است ظرف مدت سه‌سال مطابق دستورالعملی که به تصویب مجمع عمومی بانکها می‌رسد، نسبت به بازسازی ساختار مالی و استقرار حاکمیت شرکت در بانکهای دولتی اقدام کند. |
شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی |
| ۱۶ | افزایش سرمایه بانکهای عامل تا سقف ۵۰ درصد منابع وصولی تا پایان سال ۱۳۹۴ از محل تسهیلات حساب ذخیره ارزی | ۱۸ | تصویب آیین‌نامه اجرائی است که ظرف مدت سه ماه به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران | بانکهای دولتی |
| ۱۷ | تبدیل وثایق واحدهای تولیدی بدهکار متناسب با بازپرداخت هر بخش از تسهیلات توسط بانکها | ۱۹ | همکاری بین بانکها و واحدهای تولیدی | بانک مرکزی |
| ۱۸ | ممنوعیت دریافت وکالت بلاعزل از تسهیلات گیرندگان توسط بانکها و موسسات اعتباری | ۱۹ | همکاری بین بانکها و واحدهای تولیدی | بانک مرکزی |
| ۱۹ | قیمت گذاری کلیه اموال و دارایی واحدهای تولیدی بدهکار توسط فرابورس و یا کارشناس رسمی دادگستری برای تعیین افراد ثالث برای پرداخت بدهی واحدها با کمتر سهام دریافتی به درخواست واحد تولیدی بدهکار | ۱۹ | همکاری بین بانکها و موسسات مالی اعتباری | بانکها و موسسات مالی اعتباری، بازار فرابورس، کارشناس رسمی دادگستری، بورس کالا |
| ۲۰ | تعیین تکلیف نرخ و فرآیند تسویه بدهکاران ارزی از محل حساب ذخیره ارزی ظرف مدت شش ماه
|
۲۰ | تهیه آیین‌نامه پوشش نوسانات نرخ ارز
تهیه آیین‌نامه اجرائی به‌پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور |
دولت، گیرندگان، تسهیلات |
| ۲۱ | تعیین تکلیف نرخ و فرآیند تسویه بدهکاران ارزی از محل حساب ذخیره ارزی ظرف مدت شش ماه | ۲۰ | تهیه آیین‌نامه پوشش نوسانات نرخ ارز
تهیه آیین‌نامه اجرائی به‌پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور |
|
| ۲۲ | افتتاح حساب ویژه تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی به منظور تامین سرمایه در گردش پایدار | ۲۱ | ابلاغ دستورالعمل اجرایی افتتاح حساب ویژه تامین سرمایه در گردش توسط بانک مرکزی | بانک مرکزی، شبکه بانکی کشور، واحدهای صنعتی، معدنی، کشاورزی، حمل و نقل و… |
| ۲۳ | پرداخت حد اعتباری به واحدهای تولیدی حداکثر تا سقف ۶۰ درصد میانگین فروش سه ساله آخر جهت تامین سرمایه در گردش | ۲۱ | ابلاغ دستورالعمل اجرایی افتتاح حساب ویژه تامین سرمایه در گردش توسط بانک مرکزی | بانک مرکزی |
| ۲۴ | امکان استفاده از تمهیدات استهمال و امهال بدهی واحدهای تولیدی به دلیل شرایط سال ۹۳-۸۹ برای یکبار و دوره تنفس شش ماهه | ۲۳ | مکلف شدن کلیه بانکها، موسسات مالی و اعتباری دولتی و خصوصی | کلیه بانکها، موسسات مالی و اعتباری دولتی و خصوصی و دستگاه های تولیدی |
| ۲۵ | الزام دستگاه های اجرایی جهت عقد قرارداد ۵۰ ساله برای خرید کالاها و خدمات طرحها و پروژه های بخش غیردولتی خصوصی و تعاونی | ۲۴ | آئین نامه اجرایی این ماده با پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی، صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی دو ماه پس از ابلاغ قانون به تصویب هیات وزیران می رسد. | دولت، بانک دولتی، صندو توسعه ملی، متقاضیان خرید طرحها |
| ۲۶ | الزام دولت به پرداخت کمک زیان به طرح های عمرانی فاقد توجیه اقتصادی قابل واگذاری | ۲۴ | تصویب آیین نامه اجرایی این ماده با پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی، صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی ظرف دو ماه | سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی، صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی |
| ۲۷ | راه اندازی شرکت رتبه بندی اعتباری توسط سازمان بورس | ۲۵ | تصویب آئین نامه اجرایی با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارائی و سازمان بورس و اوراق بهادار حداکثر سه ماه پس از ابلاغ قانون | سازمان بورس و اوراق بهادار |
| ۲۸ | اعطای مجوز انتشار اوراق مشارکت به شرکتهای دارای اعتبار | ۲۶ | انجام معاملات ثانویه اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار اسلامی از طریق بورس و بازار خارج از بورس | بورس و بازار خارج از بورس |
| ۲۹ | معافیت افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و یا مطالبات حال شده سهامداران از ماده ۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم | ۲۷ | معاف شدن از پرداخت حق تمبر- موضوع ماده ۴۸۵ قانون مالیاتهای مستقیم | وزارت امور اقتصادی و دارایی-سازمان امور مالیاتی |
| ۳۰ | ایجاد صندوق تثبیت بازار سرمایه جهت کاهش مخاطرات بازار سرمایه | ۲۸ | تهیه اساسنامه توسط هیات امنایی که متشکل از وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، بخشی از صنایع داخلی سازمان بورس و اوراق بهادار و صندوق توسعه برای سپرده گذاری در صندوق | |
| ۳۱ | آورده نقدی برای تامین مالی پروژه، طرح یا سرمایه در گردش بنگاه ها از معافیت مالیاتی برخوردار و سود پرداختی هم به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی شود | ۳۰ | ||
| ۳۲ | اعمال نرخ صفر مالیاتی فعالیتهای تولیدی، معدنی، هتلداری، خدمات بیمارستانی به مدت ۵ سال و در مناطق محروم ۱۰ سال که به ازای افزایش ۵۰ درصدی در استخدام نیروی انسانی یک سال به زمانهای فوق اضافه میشود | ۳۱ | تصویب آئین نامه اجرایی قانون توسط وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و صنعت، معدن و تجارت با همکاری سازمان امور مالیاتی | وزارت امور اقتصادی و دارایی، بخش خدمات کشور، مناطق کمتر و … |
| ۳۳ | استرداد مالیات بر ارزش افزوده اخذشده از صادرکنندگان حداکثر تا یکماه | ۳۴ | ارائه اسناد و مدارک مثبته و همکاری سازمان امور مالیاتی و گمرک | سازمان امور مالیاتی
گمرک |
| ۳۴ | عدم معافیت مالیاتی صادرات مواد خام معدنی | ۳۵ | تصویب آئین نامه اجرایی توسط وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و وزارت علوم، تحقیقات ظرف مدت سه ماه | سازمان امور مالیاتی
گمرک |
| ۳۵ | واگذاری، فروش و استخراج معادن متعلق به وزارت صنعت، معدن و تجارت از طریق مزایده عمومی به بخش خصوصی و تعاونی | ۳۵ | مکلف شدن وزارت صنعت، معدن و تجارت به اجرای آن از طریق برگزاری مزایده عمومی در بورس کالا | وزارت صنعت، معدن و تجارت و برخی از شرکتهای تابعه آن و بورس کالا |
| ۳۶ | فروش مواد معدنی صرفا از طریق بورس کالا و یا مزایده | ۳۵ | مکلف شدن وزارت صنعت، معدن و تجارت به اجرای آن از طریق برگزاری مزایده عمومی در بورس کالا | |
| ۳۷ | تخصیص عوارض اخذ شده از مواد معدنی صادراتی به تشویق صادراتی با ارزش افزوده بالا در بودجه های سنواتی | ۳۷ | تصویب آئین نامه اجرایی با پیشنهاد وزارتخانه های امور اقتصادی و دارائی، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت وبرنامه ریزی و اتاق های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و معادن مرکزی ایران ظرف مدت ۲ ماه | نهادهایی که به تهیه آئین نامه مکلف شدند. |
| ۳۸ | ترخیص کالاهای متعلق به واحدهای تولید یا اخذ حداکثر یک برابر حقوق ورودی به صورت تضمین جهت انتقال به انبار تحت نظارت بانک | ۳۸ | تصویب دستورالعمل اجرایی با پیشنهاد گمرک و بانک مرکزی تا یکماه پس از ابلاغ قانون | واحدهای تولیدی، گمرک، بانک مرکزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی |
| ۳۹ | عدم اخذ مجوز مجدد از سازمان ملی استاندارد برای کالاهایی که قبلا اخذ شده است | ۳۸ | دریافت ضمانت نامه های بانکی، بیمه نامه و هرگونه اوراق بهادار. آئین نامه اجرایی با پیشنهاد گمرک و بانک مرکزی تا یکماه پس از ابلاغ قانون به تصویب هیات وزیران می رسد. | |
| ۴۰ | ترخیص کالا توسط گمرک با حداقل اسناد ظرف مدت سه ماه | ۳۸
|
دریافت ضمانت نامه های بانکی، بیمه نامه و هرگونه اوراق بهادار. آئین نامه اجرایی با پیشنهاد گمرک و بانک مرکزی تا یکماه پس از ابلاغ قانون به تصویب هیات وزیران می رسد. | گمرک، واحدهای تولیدی، سازمان ملی استاندارد |
| ۴۱ | آزادی ورود ماشین آلات مورد نیاز خط تولید به تشخیص وزارت صنعت | ۳۸
|
وزارت صنعت، معدن و تجارت، گمرک و واحدهای صنعتی و معدنی | |
| ۴۲ | الزام سازمان تامین اجتماعی جهت انتقال جهت انتقال بر خطر اطلاعات کارفرمایان دارای بدهی قطعی به نهادهای مرتبط | ۳۹ | ||
| ۴۳ | مبنای مطالعه حق بیمه پیمانهایی که دارای کارگاههای ثابت بودند بر اساس فهرست ارسالی بازرسی کارگاه است و از اعمال ضرایب حق بیمه معاف هستند | ۴۰ | ||
| ۴۴ | پوشش بیمه ای شش ماهه یا دوازده ماهه کارگران توسط وزارت رفاه به هنگام اصلاح ساختار واحدهای تولیدی | ۴۱
|
اصلاح قانون کار | وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کارفرمایان، کارگران |
| ۴۵ | تدوین برنامه توسعه تولید محصولات دانش بنیان حداکثر شش ماه پس از تصویب | ۴۳ | تدوین این برنامه | دولت، کلیه دستگاه های موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۵ قانون محاسبات عمومی |
| ۴۶ | امکان مشارکت دولت سرمایه گذاری صندوق های غیردولتی پژوهشی | ۴۴ | تهیه اساسنامه صندوق و آئین نامه مشارکت بخش دولتی، نظام بانکی و بخش غیردولتی به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ظرف مدت یکسال | دولت، نظام بانکی و بخش غیردولتی |
| ۴۷ | تخصیص سهم تسهیلات کشاورزی توسط بانکهای عامل غیرتخصصی متناسب با سهم بخش کشاورزی در اقتصاد | ۴۷ | شورای پول و اعتبار مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه دستورالعمل این قانون را ابلاغ کند. | کلیه بانکهای غیرتخصصی و بانک مرکزی |
| ۴۸ | ایجادسامانه داده های واحدهای تولیدی محصولات کشاورزی و میزان تولید هرکدام از محصولات جهت پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی | ۴۸ | مکلف شدن دولت به فراهم کردن اقدامان مربوط به ایجاد سامانه | دولت، واحدهای تولیدی، محصولات کشاورزی |
| ۴۹ | استمرار فعالیت واحدهای صنعتی غیر آلاینده (بنا به تشخیص سازمان محیط زیست) به اطراف کلانشهرها و محدوده روستاها | ۵۵ | ||
| ۵۰ | مقررات مربوط به عوارض آلاینده ها در سرزمین اصلی مشمول مناطق آزاد نیز خواهد شد | ۵۶ | ||
| ۵۱ | کلیه مراجع صادرکننده با مجوز کسب و کار ظرف یکماه پس از تصویب این قانون اعلام آنها به هیات مقررات زدایی | ۵۷
|
برگزاری جلسات هیات حداقل یک بار در هر ماه | کلیه مراجع صدور مجوز کسب و کار، وزارت امور اقتصادی و دارائی، مجلس شورای اسلامی، اتاقها |
