بازار محصولات حلال در سراسر جهان فقط محدود به صنایع غذایی نیست بلکه این صنعت وارد عرصه‌های مختلف تجاری شده و در حال به دست آوردن سهمی قابل توجه در تجارت جهانی است. همین رشد سریع تجارت محصولات حلال باعث شده که تجار و تولیدکنندگان در کشورهای مختلف وارد این عرصه شده و به دنبال تعریف محصولات جدیدی در این بخش باشند.

اگرچه استاندارد غذای حلال توسط ۵۷ کشور اسلامی در قالب سازمان همکاری‌های اسلامی (OIC) در اکتبر ۲۰۱۰ در استانبول ترکیه تدوین و به امضا رسیده است اما کشورهای فعال در این بخش وارد حوزه های دیگری هم شده اند زیرا تقاضای بازار جهانی در سایر بخش های صنایع حلال هم وجود دارد.

در حال حاضر، داروی حلال، مواد بهداشتی حلال، مواد آرایشی حلال، گردشگری حلال، خدمات مالی حلال از قبیل بانکداری، بورس، صکوک، بیمه، فاینانس، ترانزیت حلال، پوشاک حلال، خدمات جانبی حلال از قبیل رسانه، ورزش و تفریحات، کسب و کار حوزه هایی هستند که کشورهای پیشرو در صنایع حلال، در حال سرمایه گذاری و کار برای ورود به این بازارها هستند.

در این میان کشورهای مسلمان که سهم کمی از این تجارت بین المللی دارند، در سال‌های اخیر تلاش هایی را برای ورود به عرصه‌های مختلف صنعت حلال داشته‌اند اما تاکنون به جز تعداد معدودی از این کشورها، سایرین چندان موفق نبوده‌اند. این در حالی است که شرکت های بزرگ بین المللی که صاحبان آنها هم مسلمان نیستند، بازار صنایع حلال را به دست گرفته اند.

در میان کشورهای مسلمان، مالزی پیشرفت‌های بیشتری داشته و به خصوص در صنایع غذایی حلال سهم قابل توجهی را به دست آورده است که در حال حاضر سیاست‌هایی را برای ورود به سایر صنایع حلال برنامه‌ریزی کرده است از جمله ورود به بازار داروی حلال.

 در این رابطه مصطفی محمد وزیر تجارت مالزی در سفری که به ایران داشت با حضور در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با بیان اینکه از حضور سرمایه گذاران ایرانی در صنایع حلال استقبال می‌کنیم، گفته بود: ما قصد داریم تا در بخش داروی حلال هم فعالیت‌هایی را داشته باشیم و می‌خواهیم تجار ایرانی در این بخش هم سرمایه گذاری داشته باشند.

از آنجایی که ایران یک بازار ۸۰ میلیون نفری محسوب می‌شود و از سویی حلقه ارتباطی میان سایر بازارهای مسلمان منطقه از جمله عراق، افغانستان و کشورهای مسلمان آسیای میانه است، بنابراین فرصت خوبی برای سرمایه گذاری این کشورها در ایران فراهم است چرا که بازاری بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در اختیار ایران قرار دارد که می تواند به تولید و صادرات صنایع حلال در منطقه بپردازد.

یکی از مشکلات بزرگی که در مسیر پیشرفت این صنعت در ایران وجود دارد این است که شرکت‌های فعال بین المللی، شناخت مناسبی از کالاهای تولید شده در ایران ندارند و تاکنون تلاش زیادی برای معرفی فرصت‌های سرمایه گذاری در ایران و معرفی صنایع حلال ایران انجام نگرفته است. زیرا ایران به عنوان یک کشور مسلمان تمام کالاهای تولیدی‌اش حلال هستند و این یک امتیاز ویژه به حساب می‌آید.

چندی پیش در کشور کرواسی که بیش از ۹۰ درصد جمعیت آن مسیحی هستند، نمایشگاهی برای عرضه محصولات حلال تشکیل شده بود که تعدادی از شرکت‌های ایرانی هم در آن حاضر بودند. این در حالی است که ۲ درصد از کل جمعیت کرواسی مسلمان هستند که شامل مهاجران بوسنیایی و آلبانیایی‌ها است که جمعیت آنها بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود. همچنین این نمایشگاه ها در سایر کشورهای غیرمسلمان مانند کشورهای اروپایی هم برگزار می‌شود. علاوه بر این، کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند تایلند برنامه های گسترده ای را برای ورود به این بازار دارد.

براین اساس، با وجود جمعیت کم مسلمان، این کشورها به دنبال دستیابی به سهمی از بازار ۲ تریلیون دلاری صنعت حلال هستند، موضوعی که هنوز در کشورهایی مانند ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است و نمایشگاه‌هایی هم که ایران برگزار می شود کیفیتی در سطح بین المللی ندارد.

در بازرگانی خارجی عملکرد خوبی نداشتیم

در این خصوص علی فاضلی در خصوص شناخت صنایع حلال ایران در عرصه‌های بین المللی، گفت: در نمایشگاه کرواسی با شرکت‌های بزرگی ملاقات کردم و متاسفانه باید بگویم که اینها با بازار ایران آشنا نیستند و مزایای بازار ایران را نمی‌دانستند.

وی با بیان اینکه شرکت‌های خارجی نمی‌دانند که بازاری نزدیک به ۸۰ میلیون نفر در ایران وجود دارد، افزود: بحث ما فقط ورود کالاهای حلال به کشور نیست بلکه ما به دنبال شریک تجاری برای رونق در تولید هستیم اما شرکت‌های خارجی شناختی از بازار ایران ندارند.

رئیس اتاق اصناف ایران با اشاره به اینکه پس از معرفی فرصت‌های تجاری ایران، این شرکت‌ها تمایل زیادی برای حضور در بخش پوشاک، چرم و مواد غذایی حلال از خود نشان دادند، اظهار داشت: اما هنوز متولی مشخصی برای مذاکره با این شرکت‌ها وجود ندارد و ما نمی‌دانستیم که این شرکت‌ها باید به چه مرجعی مراجعه کنند.

فاضلی با تاکید بر اینکه البته بخش بزرگی از این کار در حوزه اصناف است، گفت: معتقدم بنگاه‌های کوچک و متوسط صنفی ما به واسطه نداشتن علم بین‌المللی و امکانات مالی، امکان حضور در جایگاه‌های بین المللی را ندارند اما وظیفه اصلی اتاق این است که با هماهنگی اتاق بازرگانی، در حوزه تجارت بازرگانی به این بنگاه‌ها کمک کند.

وی با اشاره به اینکه در بازرگانی خارجی عملکرد خوبی نداشتیم، ادامه داد: البته انتقادهایی هم به برخی سفرای ایران در سایر کشورها دارم که در این حوزه کم کاری می‌کنند و البته شاید هم شناختی از این صنعت ندارند. اما امیدواریم با همکاری دولت این نقص در سفارتخانه ایران برطرف شود.

باید آزمایشگاه های آزمون غذای حلال در کشور دایر شود

همچنین در این رابطه بهروز ریاحی، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه باید در بخش غذای حلال بیشتر ورود پیدا کنیم، گفت: باید آزمایشگاه‌های آزمون غذای حلال در ایران دایر شود و کشتارگاه‌هایی که می‌تواند در اختیار این آزمایشگاه‌ها قرار گیرد، ایجاد شود.

وی با تاکید بر اینکه باید مراحل آزمون در کشور طراحی شود، افزود: غذای حلال یک فرآیند بین المللی است و اکثر کشورهای مسلمان به موضوع غذای حلال و استاندارد غذای حلال روی آورده‌اند. در کشور ما شورای سیاست‌گذاری غذای حلال تشکیل شده و در حال فعالیت است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه استاندارد غذای حلال، تاسیس آزمایشگاه و چگونگی نمونه‌برداری و تست غذای حلال در دستور کار قرار دارد، اظهار داشت: برخی کشتارگاه‌های صنعتی و سنتی در حال تطبیق با استانداردهای غذای حلال هستند اما ما باید به سطحی برسیم که در کشورهای اسلامی و در کشورهای غیراسلامی وقتی استاندارد حلال ایران معرفی می‌شود، مصرف کننده به آن اطمینان داشته باشد.

ریاحی با اعلام اینکه امیدواریم با اقدمات انجام شده شاهد تصویب استانداردهای حلال ایران در سطح منطقه‌ای و پس از آن بین المللی باشیم، افزود: استاندارد غذای حلال در دنیا جوان است و ما نیز مستثی نیستیم اما کار شروع شده و امیدواریم آثار آن را به زودی ببنیم.

منبع: خبرگزاری مهر