تاریخ چاپ : چهارشنبه 24 شهریور 1395 

اميدوار هست و پر از ايده. از روزهايي مي‌گويد كه صنعت لوازم خانگي ايران يك‌بار ديگر شانس خود را براي موفقيت در بازارهاي جهاني مي‌آزمايد. معتقد است كه برندهاي ايراني با گرفتن شركاي خارجي قادرند بازار 400ميليوني منطقه را تحت پوشش خود قرار دهند. از نظر حبيب‌الله انصاري قاچاق سازمان يافته لوازم خانگي توليد را در كشور فلج كرده و به جايي رسانده كه واحدهاي توليد‌كننده با ظرفيت كمتري از ظرفيت واقعي خود محصولاتشان را وارد بازار كنند. بنابراين اين اگر عزمي جدي براي مبارزه با قاچاق به وجود‌ آيد اين صنعت خواهد توانست با رشد قابل توجهي همراه شود.

دبيركل و رييس ستاد برنامه‌ريزي و اجرايي انجمن صنايع لوازم خانگي ايران در گفت‌وگو با «تعادل» بر اين باور است كه اگر دولت با استفاده از چتر حمايتي تعرفه از كالاهاي ساخت داخل حمايت كرده و جلو واردات كالاهاي خارجي را بگيرد، صنعت ريشه‌دار لوازم خانگي در ايران قادر خواهد بود علاوه بر تامين نيازهاي داخل ميزان صادرات خود به كشورهاي ديگر را به مرز دو ميليارد دلار در سال برساند.

 

صنعت لوازم خانگي در ايران بيش از نيم قرن قدمت دارد اما به نظر مي‌رسد، برندهاي ايراني نتوانسته‌اند در اين مدت به مانند برندهاي كره‌يي و ژاپني در بازارهاي جهاني نقش‌آفريني كرده و براي كشور ارزش افزوده ايجاد كنند. دليل آن چه بوده است؟

همان‌طور كه اشاره كرديد صنايع لوازم خانگي ايران دهه‌هاست كه در كشورمان ريشه دوانده و توانسته برندهايي را به بازار معرفي كند كه نام و نشانشان نه تنها در داخل كشور بلكه در خارج از كشور نيز آشنا باشد. اين صنعت به سبب آنكه نتوانست در مقطعي به نوسازي و ارتقاي تكنولوژي خود اقدام كند از بزرگان دنيا عقب افتاد و در نتيجه بخشي از بازار داخلي و خارجي را از دست داد. در اين راه برخي برندهاي قديمي نظير ارج و آزمايش از بين رفتند اما با توجه به اهميت اين صنعت، برندهاي جديدي متولد شدند و توانستند محصولاتي را به توليد برسانند كه امروز هم بخش بزرگي از بازار داخل را پوشش مي‌دهند و هم توانسته‌اند، صادرات وسيعي به ديگر كشورها داشته باشند. بنابراين صنعت لوازم خانگي در ايران هنوز زنده است و اين اميدواري وجود دارد كه بتواند كماكان به صورت پويا به كار خود ادامه داده و مردم را از محصولات خود بهره‌مند كند.

در حال حاضر چند درصد از لوازم خانگي مورد نياز كشور از طريق توليد داخل تامين مي‌شود. در ظاهر به نظر مي‌رسد توليدكنندگان داخلي سهم كمي را داشته باشند؟

اتفاقا اشتباهي كه در اين زمينه صورت مي‌گيرد همين است كه برخي گمان مي‌كنند لوازم خانگي مورد نياز مردم ما، از صنايع خرد به مانند انواع چيني و چرخ گوشت و سبزي خردكن گرفته تا لوازم خانگي بزرگ همانند يخچال و ماشين لباسشويي از طريق واردات تامين مي‌شود و برندهاي ما بيكار نشسته‌اند. در حالي كه چنين نيست. در طول سال‌هاي گذشته مجوزهاي زيادي براي توسعه اين صنعت از سوي وزارت صنايع وقت صادر شده كه برخي صنعتگران سرمايه خود را صرف توسعه اين صنعت كرده‌اند. در اين ميان برندهاي داخلي و برندهاي مشاركتي توانسته‌اند روي هم رفته حدود 75 درصد نياز داخل را تامين كنند. اين رقم كمي براي صنايع لوازم خانگي ما نيست و نشان‌دهنده آن است كه در صورت وجود رونق در بازار اين صنعت قادر است علاوه بر تامين نيازهاي داخل از كشور به صادرات روي آورده و در يك بازار رقابتي محصولات خود را ارائه دهد. اما متاسفانه با توجه به محدوديت‌هاي بين‌المللي كه از سال 90 آغاز شد اين صنعت به مانند هر صنعت ديگري دچار مشكل شد و نتوانست خود را همپاي ديگر برنده، به‌روز كند و تكنولوژي‌اش را ارتقا دهد كه با اجرايي شدن برجام اميدواريم مديران توانمند اين صنعت هر چه سريع‌تر خود را با شرايط روز دنيا وفق دهند و بتوانند محصولاتي را روانه بازار كنند كه نيازهاي مشتري را بر آورده كند.

چرا صنايع لوازم خانگي ما با ظرفيت كامل خود مشغول به فعاليت نيستند؟ آيا ركود داخلي منجر به آن شده يا واردات و قاچاق در آن تاثير گذاشته است؟

با توجه به ركود موجود در كشور، ظرفيت بازار اشباع شده ضمن آنكه قاچاق گسترده لوازم خانگي و واردات غير ضروري نيز سبب شده تا بخشي از بازار در اختيار كالاهاي قاچاق و وارداتي قرار گيرد. توقع بر ان است تا زماني كه وارد WTO نشده‌ايم و تعرفه‌ها كاركرد خود را از دست نداده، دولت از اين طريق از صنايع لوازم خانگي حمايت كند و تعرفه‌ها به گونه‌يي تنظيم شود كه توليد‌كننده داخلي بتواند محصولات خود را بدون ترس از رقبا روانه بازار كند. البته عمده توليد‌كنندگان كشور به اين باور رسيده‌اند كه راز موفقيت آنها توليد براي صادرات است بنابراين تلاش خود را به كار گرفته‌اند تا هم از نظر كيفي و هم از نظر قيمتي خود را به مرحله‌يي برسانند كه اگر كشور وارد WTO شد اين صنعت قابليت رقابت‌پذيري با ساير بازيگران را داشته باشد. اما اكنون كه صنايع لوازم خانگي تازه از پيله تحريم‌ها بيرون آمده‌اند و كشور با كمبود منابع مالي روبه‌روست و برجام هم به‌طور كامل اجرايي نشده توقع بر آن است تا متوليان تجارت كشور تعرفه‌ها را به گونه‌يي تنظيم كنند كه توليد داخلي بتواند خود را احيا كرده و بازارش را از دست ندهد.

در حال حاضر چند نفر از جمعيت فعال كشور، در صنايع لوازم خانگي مشغول به كار هستند؟

بر اساس آخرين آماري كه گرفته‌ايم حدود يكصد هزار نفر هم‌اكنون در كارخانجات مختلف لوازم خانگي مشغول كارند كه اين عدد بسيار قابل توجه بوده و بايد از آن محافظت كرد. طبيعتا اين اشتغال در صورتي حفظ خواهد شد كه سياست‌گذار به گونه‌يي تصميم‌سازي كند كه با منافع بنگاه‌هاي كشور در تضاد نباشد و بتواند در جهت توسعه آنان گام بردارد. صنايع لوازم خانگي ما امروز به جايي رسيده‌اند كه سالانه نزديك به دو ميليون دستگاه يخچال، دو ميليون دستگاه انواع تلويزيون، سه ميليون دستگاه اجاق گاز و حدود دو ميليون دستگاه ماشين لباسشويي به توليد مي‌رسانند. طبيعتا اين حجم از توليد بسيار قابل توجه بوده و نشان مي‌دهد كه با وجود تمام تبليغات منفي عليه صنعت لوازم خانگي كشور، پرچم اين صنعت بالاست و قادر است تا در شرايط ركود سرپا بايستد و به توليد خود ادامه دهد. ما اميدواريم كه با اجرايي شدن برجام بتوانيم از شركاي تجاري قدرتمند و صاحب‌نام در صنعت لوازم خانگي كشور استفاده كنيم تا با استفاده از برندهاي معتبر خارجي محصولاتي را در داخل كشور به توليد برسانيم كه قابليت صادرات در بازارهاي جهاني را داشته باشد.

صنعت لوازم خانگي ايران در حال حاضر آيا صادرات‌پذير است و توانسته محصولات توليد خود را به بازارهاي جانبي صادر كند؟

هم‌اكنون بازارهاي خوبي در عراق و افغانستان و برخي كشورهاي آفريقايي داريم. حتي برخي از آبگرمكن‌هاي زود جوش ما به كشورهاي اروپايي نيز صادر مي‌شوند. اين صنعت سالانه 300 ميليون دلار صادرات دارد كه البته با توجه به سرمايه‌گذاري صورت گرفته قابل توجه نيست و بنده معتقدم كه اين ظرفيت وجود دارد كه ما بتوانيم سالانه بيش از دو ميليارد دلار صادرات لوازم خانگي به ساير كشورهاي منطقه و حتي كشورهاي اروپايي داشته باشيم. خوشبختانه اين تفكر در بين صنعتگران كشور در حال همه‌گير شدن است كه با گرفتن شركاي تجاري قوي به توليد بپردازند از اين رو پيش‌بيني مي‌شود كه صنعت لوازم خانگي كشور به زودي بتواند به عنوان يكي از پيشران‌هاي رشد اقتصادي كشور خود را مطرح كند. در حال حاضر برخي توليدات خاص ما به كشورهايي صادر مي‌شوند كه روزگاري خود مهد اين صنايع بوده‌اند. مثلا چرخ خياطي توليد شده در ايران راهي بازارهاي اروپايي شده و مصرف‌كنندگان آن از كيفيت اين محصول رضايت كامل دارند.

با توجه به اينكه دولت سياست كاهش تورم را در پيش گرفته، سياست‌گذاري‌هاي كلان اقتصادي در كشور تا چه اندازه بر روند كاري اين صنايع تاثيرگذار بوده است؟

سياست‌گذاري‌هاي كلان اقتصادي جزو وظايف اصلي دولت‌ها به شمار مي‌رود. بنابراين هر اقدامي كه در دولت براي فضاي كلان اقتصادي صورت گيرد تاثير خود را بر صنايع مختلف خواهد گذاشت. آنچه طي اين سال‌ها صنايع ما را آزار داده غير واقعي بودن قيمت ارز و نرخ سود تسهيلات بالا بوده است. طبيعتا اگر دولت بطور مصنوعي قيمت ارز را پايين نگه دارد چيزي جز ضرر به توليد ملي وارد نخواهد شد چرا كه واردات به صرفه شده و محصولات مشابه خارجي با قيمت كمتري وارد كشور مي‌شود توليد‌كننده داخلي توان رقابتي خود را از دست مي‌دهد. بنابراين توصيه اكيد به دولت آن است كه در جهت واقعي‌سازي قيمت ارز حركت كند و اجازه ندهد كه قيمت انواع ارز بطور مصنوعي پايين نگه داشته شود. از سوي ديگر با توجه به نياز صنايع به تامين نقدينگي لازم است تا تسهيلات ارزان در اختيار توليدكنندگان قرار گيرد تا آنها بتوانند از طريق اين تسهيلات به توسعه فعاليت‌هاي خود اقدام كرده و نقدينگي مورد نيازشان را در شرايط ركودي اقتصاد ايران تامين كنند. البته در حال حاضر دولت يازدهم اقداماتي را در فضاي كلان اقتصادي انجام داده كه باعث ثبات در تصميم‌گيري‌ها شده و توليد‌كنندگان براي مدت زمان بيشتري مي‌توانند به برنامه‌ريزي براي توليدات خود اقدام كنند كه جاي تشكر از سياست‌گذاران اقتصادي دولت دارد. اما لازم است تا براي حمايت از توليد داخل دولت اصلاحاتي را در ساختار اقتصادي خود انجام دهد و بخش خصوصي نيز با ارتقاي تكنولوژي خود، بتواند به توليدات رقابتي روي آورد. طبيعتا اگر دولت به سمت سياست‌گذاري‌هاي درست حركت كند، بخش خصوصي نيز كه آمده تا در اين بازار بماند تمام تلاشش را به كار خواهد گرفت تا محصولاتي را به توليد برساند كه از نظر قيمت و كيفيت با نوع خارجي خود قابل رقابت باشد.

با توجه به تعداد زيادي از توليدكنندگان لوازم خانگي در كشور به نظر شما بهتر نيست تا واحدهاي كوچك در واحدهاي بزرگ ادغام شده و هلدينگ‌هاي معتبري را در لوازم خانگي شكل دهند؟

اين پيشنهاد خوبي است. اگر امروز مي‌بينيم كه نزديك به 200 واحد توليد لوازم خانگي در كشور به توليد مشغولند به خاطر صدور بي‌رويه انواع مجوزهاي صنعتي است. هم‌اكنون واحدهايي داريم كه سالانه 14 هزار دستگاه انواع لوازم خانگي به توليد مي‌رسانند كه اين تيراژ اصلا اقتصادي نيست. دولت در اين زمينه بهتر است وارد عمل شده و مجوزهاي معطل مانده را باطل كرده و تحت شرايط سخت‌تري مجوزهاي جديد را صادر كند. ما معتقديم اگر چند برند معتبر در داخل به توليد مشغول باشند و حتي در برندهاي خارجي ادغام شوند براي ما بسيار ارزشمند‌تر از آن است كه ده‌ها واحد توليدي با تيراژهاي غير اقتصادي به فعاليت پرداخته و با قيمت تمام شده بالايي محصول خود را روانه بازار كند. توليدكنندگان ما به خوبي دريافته‌اند كه بر اساس نظر مشتريان اقدام به توليد انواع محصولات كنند نه اينكه هرچه را بخواهند توليد كرده و بدون در نظر گرفتن سلايق مشتري روانه بازار كنند. امروز در همه جاي دنيا مشتري است كه تعيين مي‌كند محصول مورد نظر داراي چه سرويس‌هايي باشد. اين موضوع را توليد‌كنندگان خارجي به خوبي دريافته‌اند و سراغ تامين نظرات مشتريان رفته‌اند اما توليدكنندگان داخلي ما كم‌كم در حال پيمودن اين راه هستند تا با توجه به نياز جامعه و تحليل سلايق مردم بتوانند محصولات متنوعي را توليد كرده و روانه بازار كنند.

يكي از مشكلات بزرگ صنايع داخلي ما خدمات پس از فروش است. به نظر شما چه اقداماتي لازم است تا در اين زمينه صورت گيرد؟

خدمات پس از فروش دو بعد دارد. اول بعد نظارتي است كه دولت مسوول آن است و نبايد اجازه دهد تا هر كس دكاني را باز كرده و به نصب و راه‌اندازي و تعمير لوازم خانگي مشغول باشد. ما در اين راه ضعف داريم و مردم هم نمي‌توانند، تخصيص دهند كه آيا اين تعميركار صلاحيت تعمير كالاي مورد نظر را دارد يا خير. بعد ديگر خود توليدكنندگان هستند كه بهتر است سرمايه‌گذاري وسيعي را در امر خدمات پس از فروش انجام داده و با تربيت نيروهاي متخصص به ارائه خدمات پس از فروش بپردازند. خوشبختانه در صنايع لوازم خانگي كشور هم‌اكنون نهضت بهبود خدمات رساني به وجود آمده و پيش‌بيني مي‌شود كه به زودي شاهد تغييراتي جدي در امر خدمات پس از فروش باشيم چرا كه عمده فعالان صنعت لوازم خانگي را بخش خصوصي با انگيزه تشكيل مي‌دهد و آنها حاضر نيستند به راحتي بازار خود را از دست دهند و سعي دارند تا با بهبود خدمات‌رساني به مشتريان بر حجم فروش خود رد بازار داخلي و خارجي بيفزايند.

دولت در زمينه بهبود وضعيت توليد و فروش صنايع لوازم خانگي كشور چه كاري بايد انجام دهد تا اين صنعت در حوزه برندسازي و حضور در بازارهاي داخلي و خارجي بتواند موفق عمل كند؟

همان‌طور كه در طول مصاحبه اشاره كردم، بهتر است تا دولت با درك واقعيت‌ها، حداقل خسارت ناشي از سياست‌هاي نادرست خود را به توليد‌كنندگان بپردازد و سمت و سوي عقلانيت در اين زمينه را در پيش گيرد. به‌شدت با قاچاق مبارزه كند، با ابزار تعرفه‌يي به حمايت از توليد داخل بپردازد، در گرفتن ماليات‌ها سخت‌گيري به عمل نياورد و فضاي پولي كشور را به سمتي ببرد كه تسهيلات ارزان در اختيار توليد‌كنندگان قرار گيرد و راه را براي همكاري با شركاي خارجي همراه كند. در اين صورت مي‌توان گفت دولت به وظايف ذاتي خود عمل كرده و توانسته تا توليد داخلي را در توسعه فعاليت‌هايش كمك كند. بر اساس مطالعاتي كه صورت گرفته اگر دولت در سال‌هاي پيش سخت‌گيري مالياتي نداشت و اجازه مي‌داد تا توليد‌كنندگان تنفس مالياتي داشته باشند شايد امروز شاهد مرگ آنها نبوديم. توقع بر اين است تا دولت حداقل به جبران ضرر و زياني كه از ناحيه سياست‌گذاري‌هاي خود به توليدكنندگان وارد كرده اقدام كند. بالاخره غير واقعي نگه داشتن قيمت ارز، سياست تقابل با دنيا، تورم بالا و افزايش هزينه‌هاي توليد در دوران تحريم‌ها عواملي نبودند كه بخش خصوصي خواهان ان باشد و بهتر است تا دولت با ابزارهايي كه دارد به جبران اين زيان‌ها بپردازد. اما متاسفانه هنوز شاهد آن هستيم كه مداخلات زيادي در قيمت‌گذاري‌ها مي‌شود و نهادهاي سركوبگر قيمتي نقش بسزايي در اين موضوع دارند. دولت گاه از ابزار تعرفه و عوارض صادراتي دقيقا به ضرر توليدكنندگان استفاده مي‌كند در حالي كه ما دولتمردان را به عنوان اقتصاددان مي‌شناسيم و توقع مان بر اين است تا با سياست‌گذاري‌هاي صحيح اقتصادي و ترويج ديپلماسي اقتصادي بخش توليد كشور را كمك كند تا به رشد و توسعه دست يابد و از محل آن نيز رشد اقتصادي اشتغالزا بالا رفته و وضع مردم بهبود يابد. البته از حق نبايد گذشت كه سياست‌گذاري‌هاي دولت در جهت حمايت از توليد بوده و اگر اين مسير ادامه يابد به زودي شاهد رونق بازارها خواهيم بود و طبيعتا بخش توليد ما به صورت رقابتي با همتايان خارجي خود به رقابت خواهند پرداخت.

منبع: روزنامه تعادل