یکشنبه 24 مرداد 1395

.

شبكه بانكي كشور براي مديريت بازار و اجراي يكسان‌سازي نرخ ارز، بهبود روابط با بانك‌ها و كارگزاري‌هاي خارجي، گشايش اعتبارات اسنادي به‌خصوص در حوزه دلار و ساده‌سازي واردات كالاها از طريق معاملات دلاري، افزايش سود بانك‌ها از طريق فعاليت در حوزه ارز، جذب سرمايه‌گذاري خارجي، جذب مشتريان ارزي و… با مجموعه‌يي از  كارشناسان با اشاره به سياست بانك مركزي براي كاهش فاصله نرخ مبادله‌يي با بازار آزاد و اجراي سياست يكسان‌سازي نرخ ارز در ماه‌هاي آينده، معتقدند كه بانك مركزي نرخ دلار را به تدريج افزايش مي‌دهد و در عين حال نرخ پوند و يورو ثابت يا كاهنده است تا بازرگانان تشويق شوند به جاي دلار از يورو، پوند و ساير ارزها استفاده كنند تا مشكلات واردات كالا با دلار به تدريج كاهش يابد. در اين زمينه محمد يوسفي، رييس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتي با بيان اينكه در 6ماه اول سال نياز به ذرت دامي از خارج كشور تامين مي‌شود، گفت: وضعيت بازكردن «ال‌سي» و كار با دلار در سال جاري در بازار ايران اختلال ايجاد كرد و از ميزان واردات اين محصول كاست. واردات در حال حاضر با دلار انجام نمي‌شود اما با ساير ارزها امكان‌پذير است و اكنون نيز واردات ذرت افزايش يافته است و از يك ماه آينده قيمت مرغ كاهش مي‌يابد.

 دستورالعمل جديد خريد و فروش ارز

حدود 2هفته است كه سياست جديد بانك مركزي كه گامي براي تك‌نرخي كردن ارز محسوب مي‌شود ابلاغ شده ولي هنوز تمام بانك‌ها اجراي آن را آغاز نكرده‌اند.

طبق اين دستورالعمل بانك‌ها مجاز به خريد و فروش ارز به نرخ توافقي (نرخ نزديك به بازار) هستند از همين رو كارشناسان و فعالان اقتصادي معتقدند، باز شدن دست بانك‌ها در بازار ارز مهيا شدن زمينه براي تك‌نرخي شدن ارز در اقتصاد است. برخي از اين افراد معتقدند، نخستين كار براي يكسان‌سازي ارز اين است كه هر كسي نياز به تهيه ارز دارد، دولت بتواند ارز مورد نياز آن را در اختيارش بگذارد. براساس بخشنامه جديد، بانك‌ها‌ مي‌توانند درآمدهاي ارزي حاصل از صادرات غيرنفتي اشخاص حقيقي و حقوقي و ارز ورودي به كشور از طريق نمايندگي‌هاي ديپلماتيك مقيم ايران و سرمايه‌گذاران خارجي را به نرخ آزاد خريداري كنند. همچنين بانك‌ها مي‌توانند ارزهاي خريداري شده موضوع اين دستورالعمل را در چارچوب مجموعه مقررات ارزي يا از طريق صرافي‌هاي معتبر به فروش برسانند، ضمن اينكه فروش ارز خريداري شده به ساير بانك‌ها و صرافي‌ها نيز مجاز است. البته طبق تصميم بانك مركزي، نرخ خريد و فروش ارز بر اساس توافق بانك و مشتري تعيين خواهد شد. ولي يكي از دغدغه‌هايي كه دستورالعمل جديد بانك مركزي براي فعالان اقتصادي به وجود آورده «نرخ ارز» است؛ فعالان اقتصادي بيم آن دارند كه رقابت بر سر خريد و فروش ارز ميان بانك‌ها فضاي كاذب و منفي را به وجود بياورد و نرخ ارز را به صورت غيرواقعي افزايش يا كاهش دهد. فعالان اقتصادي نگران آن هستند كه بانك‌ها از اين امتياز ويژه در دستورالعمل مذكور سوءاستفاده كرده و نرخ‌ها را به‌طور غيرواقعي تعيين كنند.

روند افزايش نرخ دلار

همزمان با آغاز سياست جديد بانك مركزي در راستاي تك‌نرخي كردن ارز در بازار بانكي و آزاد حركت افزايشي و آرام و تدريجي نرخ ارز و دلار رخ داده است. نرخ بانكي دلار در نخستين روز ابلاغ اين سياست 3095تومان بود كه اين نرخ ديروز 3106تومان اعلام شده و بيانگر روند افزايشي دلار بانكي و نزديك كردن آن به نرخ بازار آزاد است. البته از مدت‌ها قبل بانك مركزي سياست افزايش آهسته نرخ دلار بانكي را پيش گرفته بود ولي اين سياست همزمان با آزادسازي خريد و فروش ارز توسط بانك‌ها پررنگ‌تر شده است.

علاوه بر دلار بانكي، نرخ‌ها در بازار آزاد نيز بيانگر سير صعودي است؛ نرخ دلار در بازار آزاد بعد از ابلاغ سياست جديد ارز تك‌نرخي از 3533تومان به 3540تومان رسيده است. ضمن آنكه نرخ فروش نقدي دلار در سامانه سنا ديروز 3547تومان ثبت شده است.

عدم اجراي تعهد امريكا در برجام

بانك مركزي در مورد چگونگي مديريت نرخ ارز همزمان با ابلاغ سياست جديد ارزي، به به‌كارگيري روش‌ها و ابزارهاي كنترلي همچون سياست‌گذاري پولي، سياست‌گذاري تجاري (تعرفه‌يي)، شفاف‌سازي بازار، مقررات ناظر بر عمليات ارزي صرافي‌ها، حذف معاملات صوري ارز و كمك به تعادل عرضه و تقاضاي ارز در بازار اعلام كرد: در صورت اقتضاي بازار، بانك مركزي مي‌تواند براي تامين كمبود ارز در بازار، آن را به نرخ آزاد به بانك‌ها بفروشد.

آنطور كه رييس كل بانك مركزي و معاونانش بارها تاكيد كرده‌اند، تك‌نرخي شدن ارز نيازمند مشخص شدن آثار برجام است ولي عملكرد غرب و نگراني بانك‌هاي خارجي در اين موضوع كار را براي بانك مركزي سخت كرده است.

سيف در همين ارتباط گفته: «پيش‌شرط يكسان‌سازي نرخ ارز، دسترسي داشتن به منابع ارزي خارجي ما و توانايي براي انتقال آزادانه اين منابع به نقاط مختلف جهان است. ما تنها زماني يك نرخ ارز واحد خواهيم داشت كه درباره امكان تداوم ثبات در بازار ارز مطمئن باشيم.»

بانك‌هاي كشور در ارتباط با بازار ارز، با مسائل مختلف داخلي و خارجي ازجمله رقابت براي جذب سپرده‌ها، افزايش هزينه‌ها، فعاليت موسسات غيرمجاز و پرداخت سپرده‌هاي تعاوني‌هاي اعتباري ميزان و ثامن‌الحجج، اصلاح ساختار و سيستم‌هاي شعب، مشكل مديريت تطبيق بانك‌ها با بانك‌هاي خارجي، استانداردهاي جهاني و… مواجه هستند و درنتيجه براي آنكه بازار جديدي داشته باشند، از آن طريق كسب درآمد و سود كنند و هزينه‌هاي سنگين جذب سپرده در بازار رقابتي و نرخ شكني موسسات اعتباري را پوشش دهند، به سمت بازار ارز و ضمانتنامه‌هاي ارزي، گشايش اعتبارات اسنادي، بهبود ارتباط با كارگزاري‌ها و بانك‌هاي خارجي، تطبيق ساختار و روش‌ها و استانداردهاي بانك‌هاي ايران با بانك‌هاي خارجي و… حركت كرده‌اند.

كارشناسان بانكي حاضر در همايش ارزي بانك پارسيان كه روز گذشته برگزار شد با اشاره به نقش فعاليت ارزي براي كمك به بانك‌ها در شرايط كنوني، تاكيد كردند كه وارد شدن بانك‌ها به حوزه ارز در شرايط اجراي برجام، مي‌تواند فرصتي جديد محسوب شود و به كسب درآمد و سود آنها كمك كند، زيرا جذب سرمايه‌گذار خارجي در شرايطي كه بسياري از هيات‌ها به ايران رفت‌و‌آمد دارند و به بانك‌ها و اتاق‌هاي بازرگاني آمده و تمايل به سرمايه‌گذاري و تجارت را نشان مي‌دهند همچنين در شرايطي كه تعداد كارگزاري‌ها و روابط بانكي در خارج كشور روبه‌افزايش است و ضمانتنامه‌ها، گشايش ال‌سي و… نيز روبه‌افزايش گذاشته است، بايد از فرصت تحولات بازار ارز به نفع شبكه بانكي بهره گرفت.

رقابت در جذب سپرده

بانك‌ها از يك سو با كاهش نرخ سود سپرده‌ها مواجهند كه رقابت بين بانك‌ها براي جذب سپرده را افزايش داده و هزينه‌هاي بانك‌ها به خاطر افزايش تسهيلات‌دهي، مطالبات معوق و بدهي دولت، افزايش وام ازدواج و تسهيلات به واحدهاي كوچك و متوسط و… افزايش يافته لذا ماندن در اين شرايط، به منابع و بازارهاي جديد نياز دارد.

ازسوي ديگر بانك‌ها در ارتباط با كارگزاري‌ها و بانك‌هاي خارجي، با مشكل مديريت تطبيق بانك با استانداردهاي جهاني و توان مذاكره با بانك‌هاي خارجي مواجه هستند و به خاطر 8سال تحريم، اكنون امكان تطبيق سريع خود با استانداردهاي جهاني را ندارند اما در عين حال بايد در سال‌هاي آينده مشكلات خود را حل كرده و قدرت مذاكره و توان همكاري با بانك‌هاي خارجي را افزايش دهند.

 همچنين قبول عامليت پرداخت سپرده‌هاي سپرده‌گذاران تعاوني اعتبار ثامن‌الحجج، موسسه اعتباري ميزان توسط بانك‌هاي پارسيان و صادرات نيز تاثير قابل‌توجهي بر فعاليت اين بانك‌ها گذاشته است.

از‌سوي ديگر، مديريت تطبيق، استانداردسازي، اصلاح ساختار مالي، پيگيري مطالبات، راه‌اندازي و پياده‌سازي سيستم‌هاي داخلي و اصلاح ساختار و طراحي‌هاي داخلي بانك‌ها، بخشي از وقت و انرژي بانك‌ها را صرف مي‌كند.

اثر اجراي برجام بر فعاليت بانك‌ها

 اثر اجراي برجام به‌خصوص در بخش ارزي و تقويت روابط بانك‌ها با كارگزاري‌ها و بانك‌هاي خارج كشور، اتفاق عمده‌يي است كه اثرات مختلفي را بر وقت و توان پرسنل، بهبود ارائه خدمات و بهبود ساختار بانك‌ها داشته است.

تفضلي معاون بين‌الملل بانك پارسيان در اين زمينه گفت: برجام در بخش بانكي تاثيرات زيادي داشته و دارد و اثر آن به‌خصوص در بخش ارزي بسيار مثبت بوده است. بر اين اساس، ما بايد بيشترين امكانات را براي بهره‌برداري در‌راستاي سودآوري خدمات و فعاليت‌هاي بانك به كار ببريم. راه‌اندازي بزرگ‌ترين شبكه كارگزاري خارج از كشور يكي از تاثيرات عمده و مطلوب برجام است و گسترده‌ترين شبكه خارج در كشور ايجاد كرده‌ايم.

 وي با بيان اينكه برجام باعث شد هزينه‌هاي اضافي و مبادله خريداران و وارد‌كنندگان در نقل و انتقال وجوه كاهش يابد، خاطرنشان كرد: برجام باعث شد تا امكان تخصيص ارز در كشور هدف فراهم شود درواقع با شبكه‌هايي كه در بانك مركزي ايجاد شده موفق شديم با ايجاد ارتباط با كارگزاري‌هاي خارج از كشور در كشورهاي موردنظر و اصلي كه شريك تجاري عمده ايران هستند و واردات از آنان صورت مي‌گيرد، ارز را دراختيار بانك‌ها و سپس فروشندگان كالا به ايران قرار دهيم كه خود موفقيت قابل‌توجهي محسوب مي‌شود و اين مسير بايد با سرعت و دقت بيشتري ادامه يابد تا نتايج بهتري را شاهد باشيم.  معاون بين‌الملل بانك پارسيان افزود: امكان گشايش اعتبار اسنادي و صدور حوالجات مستقيم براي كشور‌هاي هدف در اروپا مانند سوييس، اتريش، آلمان، ايتاليا، اسپانيا، بلژيك، سوئد، دانمارك، چك و اسلواكي و چند كشور ديگر فراهم شده است، درحالي كه در گذشته اين پرداخت‌ها و كارها از طريق كار‌گزاري‌ها و شر‌كت‌هاي صرافي انجام مي‌شد.

فراهم شدن خطوط فاينانس

يكي از كارشناسان نيز با بيان اينكه شاهد فراهم شدن تدريجي خطوط اعتباري از طريق بانك‌هاي خارجي هستيم و برخي قرارداد‌هاي فاينانس در حال نهايي شدن است، افزود: برخي از اين قرارداد‌ها بعضا با مشكلاتي همراه بود كه بانك مركزي هم كاملا موافق آن نبوده اما اكنون شاهد موفقيت در امضاي پيمان‌نامه‌هاي تامين مالي هستيم و به‌تازگي قراردادهايي بسته شده و انتظار داريم كه قرارداد‌هاي بيشتري در راه باشد.

وي در‌خصوص افزايش سر‌مايه‌گذاري خارجي در كشور نيز گفت: ما هر هفته شاهد آمد‌و‌شدهاي هيات‌هاي خارجي به اتاق بازرگاني و بانك‌ها هستيم كه نشان مي‌دهد اين علاقه‌مندي براي سرمايه‌گذاري خارجي وجود دارد و لازم است در اين زمينه، بيشترين بهره‌برداري براي جذب مشتري به بانك را داشته باشيم.

اين كارشناس بانكي در ادامه به افزايش قراردادهاي مختلف و سر‌مايه‌گذاران خارجي و مشاركت آنان در پروژه‌هاي مختلف اشاره كرد و گفت: با افزايش قرارداد‌ها، ضمانتنامه ارزي نيز افزايش پيدا كرده و در اين خصوص هفته گذشته ضمانتنامه خارجي از بانك‌هاي خارجي را دريافت كرديم.

مديريت منابع ارزي

وي اظهار كرد: مديريت ارزي و بدهي‌ها نيز از مهم‌ترين وظايف بانك‌ها در حوزه ارزي است تا از شرايط موجود، بانك بتواند به نحو مطلوب استفاده كند و با مديريت منابع نقد ارزي و ايجاد درآمد، قدرت رقابتي بيشتري ايجاد كند.

نمايندگان بانك‌ها بايد در نشست‌هاي بانك‌هاي خارجي و سرمايه‌گذاران براي تعيين بانك عامل براي تامين مالي منابع ارزي حضور يابند تا به‌تدريج بر بهبود فعاليت‌ها و سودآوري بانك اثرگذار باشد. برنامه‌ريزي و ساماندهي فعاليت ارزي، كنترل و نظارت كليه امور جاري ارزي، تدابير لازم براي بهبود وضع كمي و كيفي كار‌ها، تهيه دستور‌العمل‌ها‌ي ارزي، راهنمايي و پشتيباني شعب ارزي، انجام كليه امور پرتالي ارزي بانك مركزي و امور مر‌بوط به معاملات اتاق مبادلات ارزي نيز بايد در دستور كار بانك‌ها باشد. ايجاد هماهنگي با شعب خارجي، ملاقات با شركت‌هاي مختلف سرمايه‌گذاري خارجي، مديريت ريسك و مسائل مربوط به پولشويي نيز از ديگر وظايف حوزه ارزي بانك‌هاست.

آموزش و اطلاع‌رساني كاركنان

يكي از مديران ارزي بانك‌ها در اين زمينه مي‌گويد: كاركنان بانك‌ها بايد از آخرين تغييرات در روابط با كار‌گزاري‌ها آگاه شوند چرا‌كه يكي از علل كندي كارها، عدم تسلط و آگاهي كاركنان از اخبار و اتفاقات جديد در اين حوزه است.

وي اظهار اميدواري كرد كه با برنامه‌ريزي دقيق مشكلات به حداقل برسد و انتظار در بخش‌هاي مختلف اعتباري اين است كه در اين بخش هم با فراهم كردن امكانات و امتيازاتي بتوان فعاليت ارزي را رشد و گسترش داد.

يكي از مديران بانكي نيز معتقد است كه بانك‌ها از طريق فعاليت‌هاي ارزي مي‌توانند هزينه‌هاي خود را كاهش و درآمدها را بيشتر كنند. براي اين منظور، شناسايي و همكاري با شركت‌هاي بورسي نيز در بخش بازاريابي و مديريت مشتريان ارزنده مي‌تواند به گسترش همكاري‌هاي مالي كمك كند همچنين باعث تامين منابع آن، مبادلات ريالي و ارزي شود و در‌نتيجه شرايط بهتري را براي بانك‌ها فراهم كند و حمايت بانك‌ها از صنايع و طرح‌هاي صنعتي و توليدي را هم تقويت كند.

وي با‌اشاره به نرخ‌هاي بالاي سود بانكي توسط برخي موسسات اعتباري گفت: همواره چند راهكار را در اين بازار سخت با رقابت‌هاي منفي، براي ارتقاي كارمزد و قيمت تمام شده پول مطرح كرده‌ام كه بحث محوري آن فعاليت‌هاي ارزي است.

 وي ادامه داد: اگر بتوانيم در اين بخش بر‌نامه‌ريزي كنيم و جايگاه بهتري را به‌دست آوريم در ارتباط با جذب سپرده‌هاي ارزان‌قيمت بسيار موثر خواهد بود. با افزايش فعاليت‌هاي سنجيده و اثربخش در بخش ارزي، مي‌توانيم فاصله درآمد و هزينه تسهيلات و سپرده‌ها را بهبود ببخشيم و با افزايش سپرده‌ها و ضمانتنامه‌هاي ارزي، هزينه‌هاي جذب سپرده را كاهش دهيم. دريافت ضمانتنامه كه از سپرده‌هاي ارزان‌قيمت است روي كاهش قيمت تمام شده پول ما اثرگذار است و ميانگين نرخ پرداختي به سود سپرده‌ها را كاهش مي‌دهد و از طرفي كارمزدهاي مربوط به آن نيز شكاف بين نرخ سود دريافتي و نرخ سود سپرده‌گذاران را پوشش مي‌دهد و متناسب خواهد كرد و بانك‌هايي در بخش سود‌آوري موفق خواهند بود كه در بخش ارزي و ضمانتنا‌مه‌ها با برنامه‌ريزي حركت كنند.

تشويق شعب ارزي

وي با بيان اينكه بهتر است بين شعب ارزي و غيرارزي تعامل بيشتري صوررت گيرد، خواستار بر‌گزاري همايش براي رتبه‌بندي شعب ارزي و برنامه‌ريزي، معرفي و ارائه جوايز و ايجاد انگيزه براي ارتقاي فعاليت ارزي و ضمانتنامه‌ها شد.

يك كارشناس بانكي نيز با‌اشاره به مشكل مديريت تطبيق بانك‌ها گفت: در دوره تحريم‌ها با مديريت تطبيق بانك‌هاي بزرگ و استانداردهاي آن فاصله داشتيم و حالا اين فرصت پيش آمده كه مديريت تطبيق بانك‌ها و استانداردسازي و مذاكره با بانك‌هاي بزرگ را با قدرت و توان و توجه بيشتري پيش ببريم.

وي اظهار كرد: بانك‌ها و كارگزاري‌هاي خارجي براي ايجاد رابطه كار‌گزاري در 3سال گذشته با پرسش‌هايي در حد سوالاتي در 5صفحه اكتفا مي‌كردند اما اكنون با سوالات 20صفحه‌يي و با حساسيت زياد مواجه هستيم كه شرايط را سخت‌تر از گذشته كرده و باعث شده ايجاد روابط كارگزاري‌ها كاري سخت‌تر باشد.

وي با دعوت از كاركنان بانك‌ها براي مراجعه روزانه و حداقل يك‌بار به سايت‌ها، براي آگاهي از برخي اتفاقات و نوسانات در حوزه ارتباط با كارگزاري يادآور شد: به‌عنوان مثال بانك ملي در ايران اعلام مي‌كند كه بانك ملي هامبورگ مي‌تواند بيزينس مسكو و حوالجات آن را انجام دهد كه اين امر بسيار براي ما مثبت است اما دو هفته بعد مديريت بانك ملي اعلام مي‌كند كه بانك ملي مسكو در تحريم قرار دارد و بدين‌ترتيب نمي‌توان از نظر عملياتي كاري انجام داد. آنچه مهم است داشتن اطلاعات به‌روز براي مشتريان است چون مشتريان مي‌خواهند اطلاعات كاملي از منابع كسب ‌كنند.