مرکز آمار ایران، ساعاتی پس از بانک مرکزی،‌‌‌ با انتشار گزارشی رشد اقتصادی در فصل بهار سال‌جاری را 6/ 7درصد اعلام کرد. بانک مرکزی این عدد را 2/ 6درصد اعلام کرده بود. نزدیک بودن زمان انتشار گزارش‌‌‌ها و همسو بودن نتایج آنها حاکی از وجود هماهنگی‌‌‌ها در انتشار آمار است. بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد، کارگروه‌‌‌هایی از سوی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی تشکیل شده‌اند تا هماهنگی بیشتر میان آمارهایی را که به صورت مشترک اعلام می‌شود، دنبال ‌کنند. از نگاه صاحب‌‌‌نظران، این روند باعث می‌شود تا تحلیلگران و کارشناسان در بررسی‌‌‌ آمارها با اعداد ناهمخوان سردرگم نشوند و تصویر هماهنگی از اقتصاد ایران ترسیم شود. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، آخرین نتایج حساب‌‌‌های ملی حاکی از آن است که تولید ناخالص داخلی کشور در سه‌ماهه ابتدایی سال‌جاری، بر اساس قیمت‌های ثابت سال پایه 90، ‌‌‌ به حدود 178هزار میلیارد تومان رسیده است. این موضوع از رشد 6/ 7درصدی فصل بهار با احتساب نفت و رشد 6/ 4درصدی بدون احتساب نفت حکایت دارد. سه گروه استخراج نفت و گاز طبیعی با سهم 5/ 3درصد، خدمات با سهم 4/ 2درصد و گروه صنایع و معادن با سهم 2درصدی از رشد 6/ 7درصدی فصل بهار، بیشترین نقش را در رشد اقتصادی سه‌ماهه ابتدایی سال ایفا کرده‌‌‌اند. از طرفی گروه کشاورزی تنها بخش اقتصادی بود که در بهار با رشد منفی مواجه شد.

 رشد بهار به روایت مرکز آمار

روز گذشته مرکز آمار ایران با انتشار گزارشی جزئیات رشد اقتصادی در سه‌ماهه ابتدایی امسال را منتشر کرد. بر اساس این گزارش، ‌‌‌ با احتساب آخرین تغییرات در حساب‌‌‌های ملی، تولید ناخالص ملی کشور در سه‌ماهه ابتدایی سال جدید، بر اساس قیمت‌های ثابت و سال پایه 1390 و با احتساب نفت به حدود 178هزار میلیارد تومان رسیده است. این آمارها نشان می‌دهد که حجم اقتصاد ایران بدون احتساب نفت 151هزار میلیارد تومان است. این درحالی است که کیک اقتصاد ایران در مدت مشابه سال گذشته با احتساب نفت 165هزار میلیارد تومان و بدون احتساب نفت 144هزار میلیارد تومان بوده است. این اعداد حاکی از آن است که رشد اقتصادی فصل بهار با احتساب نفت به 6/ 7درصد و بدون احتساب آن به 6/ 4درصد رسیده است. بر اساس اطلاعات موجود در این گزارش، اقتصاد ایران از گروه‌‌‌های عمده‌ای تشکیل شده که خدمات با 53درصد، بزرگ‌ترین بخش آن است. پس از آن، استخراج نفت و گاز طبیعی با سهم 15درصدی از کل اقتصاد ایران، دومین بخش بزرگ اقتصاد کشورمان است. سومین بخش بزرگ اقتصاد ایران، صنعت است که در بهار سال‌جاری سهم 13درصدی از کیک اقتصاد ایران را به خود اختصاص داده است. گروه تامین آب، برق و گاز طبیعی با سهم 8درصدی از اقتصاد ایران، در رتبه چهارم بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران جای گرفته است. گروه کشاورزی با سهم 5درصد، ‌‌‌ بخش ساختمان با سهم 4درصد و بخش معدن با سهم 2درصد در رتبه‌‌‌های بعدی اصلی‌ترین بخش‌‌‌های اقتصاد ایران قرار گرفته‌اند.

 جزئیات رشد فصل اول 1400

آمارهای دقیق‌تر گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در بهار 1400، از هفت فعالیت عمده اقتصادی، پنج بخش با رشد مواجه بوده‌اند. بر این اساس، گروه استخراج نفت و گاز طبیعی بیشترین رشد را در سه‌ماهه ابتدایی امسال به ثبت رسانده است. این گروه در مدت یادشده 5/ 27درصد رشد کرده که این عدد در پنج فصل اخیر، بالاترین میزان به شمار می‌رود. بخش ساختمان، دومین فعالیت اقتصادی است که در بهار سال 1400 بیشترین رشد را به ثبت رسانده و در این مدت با 9/ 12درصد، ‌‌‌بالاترین رشد را در پنج فصل اخیر ثبت کرده است. سومین رتبه میزان رشد در بهار سال‌جاری متعلق به بخش تامین آب، برق و گاز طبیعی است که در مدت مذکور 9درصد رشد را به ثبت رسانده است. بخش صنعت و گروه خدمات نیز به ترتیب با 5/ 5 و 5/ 4 درصد در رده‌های بعدی قرار می‌‌‌گیرند. با توجه به سهم بزرگی که گروه خدمات از اقتصاد ایران دارد، تغییر و تحولات آن می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر رشد اقتصاد ایران بگذارد. رشد 5/ 4درصدی این گروه در حالی به ثبت رسیده که در چهار فصل قبل از بهار امسال همواره منفی بوده است. رشد منفی بخش خدمات در سال گذشته متاثر از بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا رقم خورده بود. دو گروه معادن و کشاورزی در سه‌ماهه ابتدایی امسال شاهد رشد اقتصادی منفی بودند. بر این اساس گروه کشاورزی در فصل بهار سال‌جاری 5/ 4درصد کوچک‌تر شد که این رقم پایین‌ترین رشد ثبت‌شده این گروه در پنج فصل گذشته بوده است. گروه معادن نیز در این مدت 1/ 0درصد رشد منفی را تجربه کرد، ‌‌‌در حالی که در سال گذشته رشد این گروه در هر چهار فصل مثبت بود.

 رشد بهار به روایت ‌‌‌هزینه‌‌‌ها

در روش محاسبه تولید ناخالص داخلی از طریق مخارج، اجزای تقاضای نهایی به دست می‌‌‌آید و با هم جمع زده می‌شود. اجزای اصلی تقاضای نهایی به پنج بخش مصرف نهایی خصوصی، مصرف نهایی دولت، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، خالص صادرات و تغییر در موجودی انبار و اشتباهات آماری تفکیک می‌شود. بررسی روند تغییرات هزینه‌‌‌های نهایی در بهار سال‌جاری نشان می‌دهد که مصرف نهایی بخش خصوصی پس از مدت‌‌‌ها منفی بودن و رشد 6/ 1درصدی در زمستان 99، توانسته 3/ 8درصد رشد را به ثبت برساند. از سوی دیگر تغییرات هزینه مصرف نهایی دولت در بهار سال‌جاری به 6/ 4درصد رسیده است. این در حالی است که در هر چهار فصل سال گذشته مخارج دولت شاهد رشد 8/ 9 درصدی بوده است. نکته مهم و قابل‌توجه بعدی در این بخش، رشد قابل‌توجه تشکیل سرمایه ثابت است. در حالی که نیمی از سال گذشته، این متغیر در حال کوچک شدن بود، در پاییز و زمستان 99 به ترتیب 7/ 0 و 5/ 2 درصد رشد کرد، اما در بهار امسال تشکیل سرمایه ثابت 4/ 8 درصد رشد را به ثبت رساند؛ رشدی که متاثر از رشد 13درصدی تشکیل سرمایه ثابت در ساختمان به وجود آمد. از طرفی بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی مرکز آمار، در سه‌ماهه ابتدایی امسال، صادرات کالا و خدمات 2/ 4 درصد رشد کرد و واردات شاهد سقوط 8/ 78 درصدی بود.

 هماهنگی رشد میان دو مرجع

در ایران وظیفه تهیه و انتشار برخی از آمارهای اقتصادی به طور مشترک بر عهده مرکز آمار ایران و بانک مرکزی است؛ امری که به وجود دو مرجع برای اطلاعات منتهی شده است. دو مرجعی بودن و فقدان متولی واحد، اختلافات گاه و بیگاه آماری زیادی را به وجود آورده که به سردرگمی تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی منتهی شده است. روز یکشنبه بانک مرکزی آمار رشد بهار سال‌جاری را منتشر کرد و با فاصله چند ساعت، مرکز آمار ایران نیز آمار رشد بهار 1400 را اعلام کرد. بر اساس اعلام بانک مرکزی، رشد اقتصادی در بهار سال جاری، 2/ 6 درصد و بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، این رشد در مدت مذکور 6/ 7 درصد اعلام شد. نزدیک بودن زمان انتشار و همسو بودن نتایج اعلام‌شده از وجود هماهنگی‌‌‌ میان این دو مرجع آماری حکایت دارد، به‌طوری که اختلاف آمار اعلامی از سوی این دو مرجع کمترین میزان در پنج فصل اخیر بوده است. بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که این دو نهاد کارگروه‌هایی را برای هماهنگی بیشتر میان آمارهایی که به صورت مشترک منتشر می‌‌‌شوند، تشکیل داده‌‌‌اند؛ ‌‌‌اقدامی که به عقیده صاحب‌‌‌نظران باعث می‌شود تحلیلگران و کارشناسان در بررسی‌‌‌ آمارها، ‌‌‌ سردرگم نشوند و وضعیت اقتصاد ایران به شکل هماهنگ و واحد ترسیم شود.