برابر این دستورالعمل، براساس مفاد مواد ۳۸ و ۳۹ قانون، خروج کالا از گمرک، مستلزم انجام تشریفات است که منوط به اظهار کالا با تسلیم اظهارنامه توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی انجام میشود و پیرو تصمیمهای اتخاذ شده در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، با تاکید بر اجرای دقیق مصوبههای ابلاغی و در چارچوب کاهش رسوب کالا و تعیین تکلیف کالاهای موجود در بنادر و گمرکات کشور، از جمله مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری اقدامهای لازم در سه محور انجام میشود.
ارونقی محور نخست را مربوط به کالاهای اظهار نشده به گمرک اعلام کرد و افزود: براساس مصوبههای ابلاغی، مهلت توقف کالاهای وارد شده به تمام مبادی ورودی کشور، از سرزمین اصلی یا مناطق آزاد و ویژه اقتصادی دو ماه تعیین شده است که درصورت تایید بانک مرکزی مبنیبر تبادل نشدن اسناد خرید و انتقال وجه به فروشنده، مهلت توقف، حداکثر تا دو ماه دیگر توسط گمرک و در مناطق، توسط سازمان مسوول منطقه قابل تمدید است. براساس این دستورالعمل، مراجع تحویل گیرنده کالاها مکلف شدهاند پس از پایان مهلت توقف، مراتب را با رعایت سایر مقررات برای انجام تشریفات متروکه به گمرک اعلام کنند و گمرکات کشور با پیگیری و تاکید مراتب فوق به مراجع تحویل گیرنده، در ارتباط با کالاهایی که به عنوان متروکه اعلام شده به همراه اظهارنامههای مربوطه به سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی ارسال کنند.
ارونقی محور دوم را مربوط به کالاهای اظهار شده به گمرک برای انجام تشریفات معرفی و تصریح کرد: گمرکات اجرایی کشور نسبت به جمعآوری و استخراج تمام اظهارنامههای در جریان مربوط به گمرک اقدام و در هر مورد بررسی کنند، زیرا صاحب کالا یا نماینده قانونی وی نسبت به ادامه تشریفات گمرکی و ترخیص قطعی کالا اقدام نکرده است، چنانچه رسیدگیهای معمول حاکی از نبود محدودیتهای قانونی صاحب کالا برای پرداخت حقوق ورودی و ترخیص قطعی کالا باشد، بهصورت سیستمی، برای ترخیص کالای اظهاری ظرف حداکثر ۲۰ روز اخطار دهند و در صورتی که صاحب کالا در مهلت اعلامی جهت ادامه تشریفات گمرکی مراجعه نکند، کالای موضوع اظهارنامه مشمول مقررات متروکه خواهد شد که نسبت به انجام تشریفات متروکه اقدام شود. برابر محور سوم این دستورالعمل جدید، کالاهایی که اظهار و پس از انجام تشریفات گمرکی، برای آنها پروانه الکترونیکی و مجوز بارگیری صادر شده، در صورتی که صاحبان این دسته از کالا ظرف مدت یک ماه از تاریخ صدور مجوز بارگیری، نسبت به خروج کالا اقدام نکردهاند با قید فوریت و با اخطار سیستمی هفت روزه برای خروج فوری کالا، اقدام نکنند، مقررات متروکه اعمال و نتیجه به دفاتر ستادی گمرک ایران برای جلوگیری از اعمال هرگونه تسهیلات به صاحبان اینگونه کالا اعلام شود.
همچنین تاکید شده است: با توجه به اینکه اقدام به خارج نکردن کالا پس از یک ماه از تاریخ صدور مجوز بارگیری، گمرک میتواند آن کالا را از مصادیق احتکار به شمار آورد و دستور داده شود که اسامی این افراد با قید فوریت برای صدور هرگونه دستور مقتضی به مراجع ذیصلاح از جمله دادستان شهرستان و مراجع نظارتی مرتبط اعلام شود. علاوهبر این اقدام فوری درخصوص صاحبان کالاهایی که نسبت به اخذ کد رهگیری بانک عامل اقدام کردهاند اما اقدام به ترخیص قطعی کالا نکردهاند نیز به شرح فوق مورد تاکید است. از تیر ماه امسال براساس تصمیم دولت و بعد از سفر معاون اول رئیسجمهوری به استان هرمزگان دستوراتی مبنیبر ترخیص فوری کالاها ابلاغ شد که در نیمه آبانماه به اجرا در آمد. در این مدت براساس آمارهای منتشر شده بیش از چهارمیلیون تن کالا از جمله کالاهای اساسی از گمرکات سراسر کشور ترخیص شدهاند؛ اما بهدلیل اینکه همچنان واردات و صادرات کالا بهصورت بیوقفه انجام میشود، اقلام مختلف در انتظار تخصیص ارز به کالاهای باقیمانده در گمرکات کشور اضافه شدهاند. با وجود این طبق اعلام ستاد هماهنگی اقتصادی دولت روند ترخیص و صادرات ادامه خواهد داشت.