مهم‌ترین شرکای تجاری ایران در اتحادیه سبز کدام کشورها هستند؟/ افت و خیز تجارت کالایی با اروپا
براساس آمارها، طی ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۰، ایران معادل ۵۶۳ میلیون یورو کالا به اتحادیه اروپا صادر کرده و در مقابل ۲ میلیارد و ۷۸۳ میلیون یورو کالا از این منطقه وارد کرده است. آمارها نشان می‌دهد که صادرات ایران از اتحادیه اروپا طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۱۳ درصد رشد کرده و واردات آن از این منطقه نیز افت قریب به ۱۵ درصدی را تجربه کرده است. طی این بازه زمانی، تجارت ایران با اتحادیه اروپا یا مجموع صادرات و واردات، حدود ۳ میلیارد و ۳۴۵ میلیون یورو ثبت شده که با افت ۱۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته همراه است. جزییات آماری بیانگر این است که طی ۹ ماهه ۲۰۲۰، بیشترین ارزش صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا به گروه کالایی «مواد غذایی و حیوانات زنده» اختصاص داشته که معادل ۲۲۲ میلیون یورو ثبت شده است. البته نکته قابل تامل در آمارهای منتشر شده اینکه با وجود رشد قابل توجه صادرات نفتی ایران به اتحادیه اروپا طی بازه زمانی مورد بررسی همچنان این رقم به مراتب کمتر از رقم مشابه طی ۹ ماهه سال ۲۰۱۸ یعنی ۷.۵ میلیارد یورو است. از آن‌سو، آمارها نشان می‌دهد، که بیشترین ارزش واردات کالایی ایران در مدت یاد شده «ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل» به ارزش ۸۸۷ میلیون یورو بوده است. در مقابل بیشترین کاهش ارزش واردات به گروه کالایی «محصولات صنعتی همگون» اختصاص دارد. اما مبادی وارداتی و مقاصد صادراتی ایران کدام کشورها بودند؟ بزرگ‌ترین مقصد صادراتی ایران در اتحادیه اروپا، «آلمان» است. این کشور علاوه بر اینکه شریک عمده صادراتی ایران در قاره سبز است، بزرگ‌ترین مبدا وارداتی ایران هم در این اتحادیه به شمار می‌رود. پس از آن «ایتالیا»، «هلند» و «فرانسه» به عنوان سه مبدا مهم وارداتی ایران در اتحادیه اروپا به شمار می‌روند.
روند صادرات و واردات با قاره سبز
آمارهای یورواستات، نشان می‌دهد، در سپتامبر ۲۰۲۰، ارزش صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا بالغ بر ۸۱ میلیون یورو بوده است.
این رقم نسبت به ماه قبل (آگوست ۲۰۲۰) ۹۴ درصد رشد داشته و نسبت به ماه مشابه سال گذشته (سپتامبر۲۰۱۹) حدود ۲.۳ برابر شده است. در ماه ژوییه و ماه مارس ۲۰۲۰، صادرات ایران به اتحادیه اروپا بیشینه‌ای را تجربه کرد که به ترتیب هر کدام معادل ۳٫۹۲ میلیون یورو و ۹٫۸۹ میلیون یورو است.
همچنین بررسی‌های آماری بیانگر این است که طی ژانویه ۲۰۱۹ تا سپتامبر ۲۰۲۰، کمترین ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا مربوط به آوریل۲۰۲۰ و معادل ۱۹.۹میلیون یورو است.
اما واردات ایران چگونه رقم خورده است، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، طی سپتامبر ۲۰۲۰، ایران معادل ۳۲۲ میلیون یوروکالا از اتحادیه اروپا وارد کرده که نسبت به ماه قبل (آگوست ۲۰۲۰) رشد بیش از ۲۸درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که واردات ایران از اتحادیه اروپا در سپتامبر نسبت به ماه مشابه سال گذشته (سپتامبر ۲۰۱۹) با افت ۸ درصدی مواجه شده است. این در حالی است که واردات ایران در ماه آگوست ۲۰۲۰ در پایین‌ترین سطح خود طی ژانویه ۲۰۱۹ تا سپتامبر ۲۰۲۰ قرار داشته است. بیشترین سطح واردات ایران از اتحادیه اروپا طی مدت مورد بررسی مربوط به ژوییه ۲۰۱۹ و حدود۳۵۱ میلیون یورو است.
گروه کالایی صادراتی به اتحادیه اروپا
آمار منتشر شده همچنین بیانگر این است که طی ۹ماهه ۲۰۲۰، بیشترین ارزش صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا به گروه کالایی «مواد غذایی و حیوانات زنده» اختصاص داشته که معادل ۲۲۲ میلیون یورو ثبت شده است. دومین گروه کالایی با بیشترین ارزش صادرات نیز «مواد شیمیایی و محصولات مرتبط» بوده که صادرات آن حدود ۱۱۰ میلیون یورو رقم خورده است. ارزش صادرات «مواد غذایی و حیوانات زنده» ایران به اتحادیه اروپا طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی با رشد ۶۵ درصدی و ارزش صادرات «مواد شیمیایی ومحصولات مرتبط» با افت ۷ درصدی مواجه شده است. سومین گروه کالایی که ایران بیشترین صادرات را به اتحادیه اروپا داشته «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» است. این گروه کالایی که طی سال‌های پیش همواره بیشترین ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا را به خود اختصاص می‌داد، در سال ۲۰۱۹ با کاهش شدید صادرات همراه شد؛ به‌طوری‌که طی ۹ ماه سال ۲۰۱۹، ایران تنها ۲.۳ میلیون یورو از این گروه کالایی را به اتحادیه اروپا صادر کرد. با این وجود، طی ۹ ماه نخست ۲۰۲۰، صادرات این کالاها از ایران به اتحادیه اروپا با رشد قابل توجهی همراه شده و به۹۲.۳ میلیون یورو رسیده است. رشد صادرات ایران در این گروه محصولی، بیشترین تاثیر را در افزایش ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ داشته است. شایان ذکر است با وجود رشد قابل توجه صادرات نفتی ایران به اتحادیه اروپا طی بازه زمانی مورد بررسی همچنان این رقم به مراتب کمتر از رقم مشابه طی ۹ ماهه سال ۲۰۱۸ یعنی ۷.۵ میلیارد یورو است. در میان گروه‌های کالایی، بیشترین افت ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا مربوط به «سایر کالاها» و «کالاهای صنعتی طبقه‌بندی شده بر حسب مواد» است.
گروه کالایی وارداتی ایران از اروپا
از آن‌سو، آمارهای معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران نشان می‌دهد، بیشترین ارزش واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا طی ۹ ماهه سال ۲۰۲۰، مربوط به «ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل» و معادل ۸۸۷ میلیون یورو بوده است. واردات ایران از اتحادیه اروپا در این گروه کالایی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ با افت حدود ۲۳ درصد مواجه شده است. «مواد شیمیایی و سایر محصولات مرتبط» دومین گروه کالایی با بیشترین ارزش واردات ایران از اتحادیه اروپا طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت واردات حدود ۱۹۸ درصدی همراه بوده است. افت ارزش واردات این گروه کالایی بیشترین تاثیر را بر کاهش ۱۵ درصدی ارزش کل واردات ایران از اتحادیه اروپا طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ داشته است (۵ واحد درصد) . بیشترین کاهش ارزش واردات ایران به اتحادیه اروپا به گروه کالایی «محصولات صنعتی همگون» اختصاص داشته که بیش از ۳۳ درصد بوده است. سهم این گروه از افت ۱۵ درصدی ارزش کل واردات ایران به اتحادیه اروپا طی این مدت، ۸٫۳ واحد درصد است. بیشترین رشد ارزش واردات نیز مربوط به گروه کالایی «روغن‌های گیاهی و حیوانی و چربی‌ها» بوده که کمترین سهم از ارزش کل واردات ایران از این منطقه را داشته است. ارزش واردات این گروه محصولی، با رشد ۶۰ درصدی همراه بوده و از ۲.۵میلیون یورو در ۹ ماهه ۲۰۱۹ به ۴ میلیون یورو در ۹ ماهه ۲۰۲۰ رسیده است.
مقاصد صادراتی ایران
بزرگ‌ترین مقصد صادراتی ایران در اتحادیه اروپا، «آلمان» است. طی ۹ ماهه سال ۲۰۲۰، حدود ۳۶درصد ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا به این کشور انجام شده که سهم آن نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ با افزایش حدود ۷ واحد درصدی همراه بوده است. «هلند» از دیگر شرکای تجاری ایران است که در ۹ ماهه سال ۲۰۱۹ به عنوان نهمین مقصد صادراتی ایران در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود. این در حالی است که در مدت مشابه سال ۲۰۲۰، صادرات ایران به این کشور حدود ۸برابر بیشتر شده و در نتیجه این کشور به جایگاه دومین مقصد عمده صادراتی ایران در اتحادیه اروپا انتقال یافته است. سهم این کشور از ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا در ۹ ماهه سال ۲۰۲۰ حدود ۱۹ درصداست.
متقابلا، ارزش صادرات ایران به «ایتالیا و اسپانیا» نیز طی این مدت به ترتیب کاهش ۳۵ درصد و ۱۸ درصد را تجربه کرده است. سهم ایتالیا از ارزش کل صادرات ایران به اتحادیه اروپا از ۲۴ درصد در ۹ ماهه ۲۰۱۹ به ۱۴ درصد در ۹ ماهه ۲۰۲ کاهش یافته و سهم اسپانیا نیز از ۱۰ درصد به ۸ درصد تنزل داشته است. رتبه این دو کشور در بین مقاصد عمده صادراتی ایران در اتحادیه اروپا به ترتیب از دوم به سوم و از سوم به چهارم تنزل یافته است.
مبادی عمده وارداتی
«آلمان» علاوه بر اینکه شریک عمده صادراتی ایران در اتحادیه اروپا است، بزرگ‌ترین مبدا وارداتی ایران در این اتحادیه نیز به شمار می‌رود. سهم این کشور از ارزش واردات ایران به اتحادیه اروپا طی ۹ماهه ۲۰۲۰ معادل ۴۰ درصد بوده که سهم مزبور نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افزایش ۷ واحد درصدی همراه بوده است. رشد یک درصدی ارزش واردات ایران از آلمان و کاهش واردات ایران از دیگر مبادی مهم وارداتی در اتحادیه اروپا باعث شده سهم این کشور از ارزش واردات ایران از اتحادیه اروپا افزایش قابل توجهی داشته باشد. دومین مبدا عمده وارداتی ایران در اتحادیه اروپا، «ایتالیا» است. ارزش واردات ایران از این کشور طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ با افت ۳۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، همراه بوده و سهم آن از ارزش کل واردات ایران به اتحادیه اروپا، از ۱۹درصد به ۱۵ درصد کاهش یافته است. پس از «ایتالیا»، دو کشور «هلند» و «فرانسه» دیگر مبادی مهم وارداتی ایران در اتحادیه اروپا هستند. ارزش واردات ایران از این دو کشور طی ۹ ماهه ۲۰۲۰ به ترتیب افت‌های ۲۶ و ۳۳ درصد را تجربه کرده است. همچنین سهم این کشورها از ارزش کل واردات ایران از اتحادیه اروپا، در مقایسه با دوره مشابه سال ۲۰۱۹ به ترتیب کاهش‌های یک واحد درصد و ۲ واحد درصدی داشته و به ۱۰ درصد و ۷ درصد رسیده است.
