بخشی از دستورالعمل ۱۶بندی هیاتدولت که به منظور مدیریت و ساماندهی بازار ارز هفته گذشته ابلاغ شد، تجار را مورد خطاب قرار میدهد که از اینرو نیاز است تغییراتی در رویههای تجارت خارجی بهخصوص در مورد واردات اعمال شود. در همین راستا سامانه ثبتارش نیز به منظور هماهنگی برای اجرای این دستورالعمل، در تعطیلات اخیر فعالیت خود را متوقف کرد. حال خبرهای روز گذشته حاکی از آن است که تجار مجددا میتوانند در سامانه ثبتارش، ثبتسفارش را انجام دهند. اما با توجه به دستورالعمل جدید ارزی، این سامانه نیز با تغییراتی مواجه شده است.
براساس آنچه اعلام شده است، باتوجه به اعمال تغییرات مربوطه در بخش تجاری سامانه جامع تجارت و همچنین سامانه ثبتارش، روز گذشته امکان ارسال درخواستهای افتتاح به سامانه ثبتارش فراهم شده است. البته در حال حاضر امکان ویرایش درخواستهای قبلی وجود نداشته و پس از پیادهسازی تغییرات مربوطه اطلاعرسانی لازم در این زمینه صورت خواهد گرفت. نکته دیگر آنکه براساس مصوبات اخیر هیات وزیران در ۲۲ فروردین سالجاری و بهمنظور ساماندهی بازار ارز، تغییراتی در بخش عملیات تجاری سامانه مربوطه اعمال شده است. از جمله این تغییرات میتوان به تغییرات صورت گرفته در مقادیر و نوع عملیات ارزی اشاره کرد. در این بخش گزینه بدون انتقال ارز به گزینههای قبلی اضافه شده و گزینه غیربانکی که در گذشته وجود داشت حذف شده است.
براین اساس تجار در این سامانه در زمینه عملیات ارزی با دو گزینه بانکی و بدون انتقال ارز مواجه میشوند. همچنین در زمینه تامین ارز نیز تغییراتی صورت گرفته و به تناسب نوع عملیات ارزی انتخاب شده برای تامین ارز، قابل انتخاب خواهند بود. در صورت انتخاب گزینه بانکی تجار میتوانند گزینههایی مانند خرید ارز از سیستم بانکی، از محل صادرات یا از محل حساب ارزی خود را انتخاب کنند. همچنین در صورت انتخاب گزینه بدون انتقال ارز تجار میتوانند مواردی از بند یک، ۵، ۶، ۷ یا ۸ ماده ۳۸ آییننامه اجرایی مقررات را بهعنوان گزینه خود انتخاب کنند. البته باید یادآوری کنیم که پیش از این واردات هر نوع کالا بدون استثنا از چهار کشور چین، ترکیه، هند و کرهجنوبی بدون انتقال ارز ممنوع اعلام شده است.
براساس آنچه در بند یک ماده مذکور آمده است، قطعات یدکی، ابزار برشی، قالب نو یا مستعمل و نمونه کالا(برای تحقیق و کپیبرداری) برای واحدهای تولیدی، آموزشی یا تحقیقاتی، نمونه دارو (فرآوردههای دارویی، مواد اولیه و مواد جانبی) و مواد مورد نیاز برای بستهبندی آن و تجهیزات و ملزومات پزشکی و آزمایشگاهی و بهداشتی، شیر و غذای کودک، کتب و نشریات و تجهیزات آزمایشگاهی و ملزومات تحقیقاتی علمی برای دانشگاههای علوم پزشکی در صورتی که جنبه تجاری نداشته باشد و راسا به نام واحد تولیدی یا موسسه آموزشی، تحقیقاتی یا درمانی قابل ورود و ترخیص است.
در بند پنجم نیز آمده است: کالاهای مورد نیاز پیمانکاران و مشاوران با تشخیص و موافقت سازمان دولتی ذیربط و موافقت وزارت صنعت، معدن و تجارت قابل ترخیص است. بند ششم حاکی از آن است که ورود و ترخیص موقت یا قطعی کتب و نشریات،CD، دیسکت، نوار و میکروفیلم حاوی مطالب علمی و فرهنگی و سایر محصولات صنعت چاپ، تکثیر و کپیبرداری در زمینههای علمی و فنی با موافقت وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حسب مورد و در سایر زمینهها با موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدون ارائه هیچگونه مجوز دیگری قابل انجام است. براساس بند هفتم، اجزا قطعات، تجهیزات و لوازم مورد نیاز خط تولید واحدهای تولیدی داخلی که براساس قرارداد فروش از طرف فروشندگان خارجی بهصورت رایگان به نام واحد تولیدی ارسال میشود، به تشخیص وزارتخانه تولیدی ذیربط و وزارت صنعت قابل ترخیص خواهد بود. بند هشتم همچنین اظهار میدارد: اجزا و قطعات و لوازم مورد نیاز برای تعمیر و نگهداری و خدمات پس ازفروش دستگاههای خارجی موجود در داخل کشور توسط نمایندگیهای مجاز، با کسب مجوزهای لازم قابل ترخیص است.
همچنین مجوزهای صادرشده توسط سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران از دیگر مواردی است که در این بخش لحاظ شده است. البته تذکراتی نیز داده شده و اعلام شده است پیش از انتخاب این موارد بندهای مورد اشاره در آییننامه مذکور به دقت مورد مطالعه قرار گرفته و تنها در صورتی که واردات به مواردی که در این آییننامه اشاره شده مربوط میشود از گزینه بدون انتقال ارز استفاده شود، زیرا تبعات ناشی از انتخاب اشتباه در این زمینه برعهده بازرگان خواهد بود. همچنین پروندههایی که پیش از اعمال تغییرات جدید دارای نوع عملیات ارزی غیربانکی بوده است، در صورت نیاز به ویرایش باید نوع عملیات ارزی آنها به حالت بانکی یا بدون انتقال ارز تبدیل شده و تغییرات جدید را در بخش تامین ارز اعمال کنند.
روز گذشته نیز در ابلاغیهای که از سوی مدیرکل مرکز واردات و امور مناطق آزاد و ویژه گمرک ایران خطاب به گمرکات کشور صادر شد، ضوابط ثبتسفارش اعلام شد. البته بهنظر میرسد در بندهای این ابلاغیه، دستورالعمل جدید ارزی نادیده گرفته شده که در این باره علی معقولی گفته است: «این نامه در راستای نامهای است که پنجم فروردین از سوی سازمان توسعه تجارت ابلاغ شده است. بندهای دستورالعمل جدید ارزی هنوز به ما ابلاغ نشده؛ زمانی که ابلاغ شد مجددا در نامهای جدید آن را اعلام میکنیم.» ابلاغیه جدید گمرک ۶ بند دارد که در بند اول آن آمده است: تا اطلاع ثانوی مدت اعتبار ثبتسفارشها ۹۰روز تعیین میشود. براساس بند دوم، موارد مرتبط با تبصره ۳ ماده ۴۰ آیین نامه اجرایی مقررات و صادرات و واردات پس از تعیین توسط وزارت جهاد کشاورزی اعلام خواهد شد. بند سوم حاکی از آن است که مدت اعتبار درخواست ثبتسفارش ۳۰ روز است. در بند چهارم آمده است: حداکثر مهلت ورود کالا به کشور در رویه غیر بانکی حداکثر ۱۸۰ روز از تاریخ صدور ثبتسفارش و در رویه بانکی تابع مقررات ارزی بانک مرکزی ایران است. بند پنجم عنوان میکند تغییر نوع کالای اساسی در ثبتسفارشهایی که برای آنها اعتبار اسنادی گشایش شده یا حواله ارزی بانکی ارسال شده است، براساس درخواست بانک و مجوز دستگاههای ذیربط قابل انجام است. و در نهایت در بند ششم نیز به این نکته اشاره شده است که تمدید ثبتسفارش به استناد تبصره یک ماده ۴۰ آیین نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات، صرفا در صورت تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت قابل انجام است.