چهارشنبه 24 آذر 1395

.

محسن رناني از جمله اقتصادداناني است كه معمولا اظهارنظرهايش بازتاب‌هاي وسيعي در رسانه‌هاي گروهي و محافل اقتصادي پيدا مي‌كند و ديدگاه‌هاي متفاوت و در برخي موارد متضاد درباره اظهاراتش مطرح مي‌شود. چه آن زماني كه در دوره وفور درآمدهاي نفتي نسبت به ظهور پديده بيماري هلندي و سقوط اقتصاد ايران به دره ركود هشدار مي‌داد و چه آن وقتي كه درباره بحران آب در فرآيند توسعه ايران اظهارنظر مي‌كرد در همگي موارد، صحبت‌هايش موافقان و مخالفان بسياري داشت، اما گوش شنوايي براي بررسي تحليل‌ها وجود نداشت. محسن رناني در كتاب اقتصاد سياسي مناقشه اتمي هشدار داده بود كه بالا بودن قيمت نفت براي ايجاد انگيزه كاهش وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي است و بعد شاهد سقوط خواهيم بود اما كارشناسان و مشاوران اقتصاد دولت قبلي توجهي نكردند تا اقتصاد و معيشت ايرانيان به شرايطي دچار شود كه خروج از آن يك پروژه همگاني را در بلندمدت طلب مي‌كند.

اين‌بار رناني به دعوت معاونت بانوان اتاق اصفهان، درباره نقش«زنان توانمند» در توسعه پايدار اقتصادي و توسعه كسب و كار در كشورمان صحبت كرده و اهميت اين ارتقاي مهارتي را در سال‌هاي آينده حياتي ارزيابي كرده است. اين اقتصاددان به اين نكته اشاره مي‌كند كه: «اگر كشوري زنان توانمند داشته باشد، سرمايه، قدرت و توسعه را با خود به همراه مي‌آورد. در صورتي كه در نبود اينچنين زناني، حتي دموكراسي نيز عامل تخريب مي‌شود.» در ادامه ارزيابي‌هاي تحليلي رناني از 30سال سخت براي اقتصاد ايران خبر مي‌دهد كه بايد با برنامه‌ريزي مناسب پشت سر گذاشته شود تا با عبور از اين دوران اقتصاد ايران فرصت بازآفريني خود را داشته باشد. با توجه به اهميت نقش زنان در فرآيند توسعه كسب و كار و با عنايت به اين واقعيت عريان كه زنان نيمي از ظرفيت‌هاي جامعه را تشكيل مي‌دهند، نوري به مهم‌ترين اظهارنظرهاي رناني در اين نشست مي‌اندازيم تا علاقه‌مندان در جريان اين ديدگاه‌ها قرار بگيرند.

نشانه‌هاي رشد پايدار

معاونت بانوان اتاق بازرگاني صنايع، معادن و كشاورزي استان اصفهان با همكاري دفتر امور بانوان و خانواده استانداري، نشستي با عنوان نقش زنان در پايدارسازي توسعه و مقاوم‌سازي اقتصادي را با حضور محسن رناني، عضو هيات علمي اقتصاد دانشگاه اصفهان، جمعي از بانوان فعال اجتماعي و مسوولان نهادهاي مدني در اتاق بازرگاني استان اصفهان برگزار كرد. رناني با جمع‌بندي از تحقيقات 30ساله‌ داگلاس نورت، برنده جايزه‌ نوبل اقتصاد گفت: اگر بخواهيم بدانيم، كشوري توسعه‌يافته است يا خير، نيازي نيست محصولات مصرفي، جاده‌ها يا كارخانه‌هاي آن كشور را بررسي كنيم؛ بايد ببينيم در دبستان‌ها و خانه‌هاي اين كشور، آيا كودكاني با توانايي گفت‌وگو كردن، پرتحرك، پرسشگر، تنوع طلب، ناقد و نقدپذير، صبور، روادار و ريسك‌پذير وجود دارد يا خير.

اين استاد اقتصاد افزود: از معضلات بزرگ ما ايراني‌ها ناتواني در گفت‌وگو و مناظره است. امروز اگر توانايي نقد حاكمان را نداريم، به خاطر اين است كه توانايي گفت‌وگو نداريم. آدم‌هاي خلاق، كارآمد و كارآفريني داريم كه به علت نداشتن اين توانايي، تعامل مثبت نداشته و در عمل شكست مي‌خورند. اين مشكلات ناشي از گرفتاري‌هاي دوران كودكي است.

رناني با اشاره به نقش و اهميت عملكرد جامعه و دولت‌ها گفت: براي آنكه بدانيم كشوري معيارهاي توسعه‌خواهي دارد يا خير، بايد ديد، آيا حاضر است 20سال براي ارتقاي كودكان و مادران سرمايه‌گذاري كند يا خير؟ وي ادامه داد: امروز دولت ما براي سرمايه‌گذاري عظيم در اين رابطه توانايي و بودجه كافي ندارد. پس بايد خودمان و به ويژه زنان، خود در خانواده و نهادهاي اجتماعي براي حركت در اين مسير تلاش كنيم.

لبه‌هاي دو‌گانه توسعه

عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان تصريح كرد: دو مورد، لبه‌هاي توسعه محسوب مي‌شوند؛ توانايي گفت‌وگو و صبر. نقطه‌ شروع از توانايي گفت‌وگو آغاز مي‌شود. بايد اين توانايي را در خانه، بين اعضاي خانواده، محله‌ها، نهادهاي اجتماعي و… پرورش دهيم. بايد در حوزه‌ بسط گفت‌وگو ميان زنان سرمايه‌گذاري كنيم.

رناني اضافه كرد: اگر 30سال در اين مسير به‌طور مداوم تلاش كنيم، نسل بعدي يا دو نسل بعد از ما نسل توانمندي خواهد بود. توانمندي زنان را بايد بهبود بخشيم وگرنه چرخ بر همان روش سابق خواهد چرخيد.  وي با اشاره به نقش نهادهاي اجتماعي افزود: خانواده‌ها به تنهايي نمي‌توانند با اين مشكل برخورد كنند و نهادهاي اجتماعي و فعالان در عرصه‌هاي مختلف زنان نقش موثري در اين بين خواهند داشت. من از زنان فعال در حوزه‌هاي مختلف زنان مي‌خواهم كه براي زيست موثر اجتماعي تلاش كنند. وجود كسي كه اطلاعات خوبي در اين زمينه‌ها داشته باشد نيز به عنوان مربي و هدايتگر مي‌تواند، تاثير مثبتي در اين‌گونه جلسات و فعاليت‌ها داشته باشد.

محسن رناني در جمع فعالان نهادهاي اجتماعي زنان در اتاق بازرگاني اصفهان با اشاره به وجود مشكلات و معضلات اجتماعي در جامعه امروز ايراني با طرح چندين پرسش اظهار كرد: آيا وجود فساد و معضلات اجتماعي را بايد در داخل جست‌وجو كنيم يا در دسيسه‌ خارجي‌ها ؟ متاسفانه توهمي همه‌گير در جامعه وجود دارد كه باور داريم ما از مردمان هوشمند و با ضريب هوشي بالايي در جهان هستيم. اما حقيقت اين است كه ما هوش متوسطي داريم و اين باور غلط‌ فريبي بود كه انگليسي‌ها براي ما به كار بردند. مشكل كجاست كه امروز با اين همه مشكلات اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و… درگير هستيم؟ اين استاد دانشگاه ادامه داد: مساله‌ ما مساله زنان است. مشكلات ما ناشي از نبود زنان توانمند در جامعه است. ما زنان توانمند براي حركت در مسير توسعه نداريم و لازمه اين حركت، نفت، ميزان هوش و مسائلي از اين دست نيست. بسياري از كشورهاي توسعه‌يافته‌ امروزي نه ضريب هوشي بالايي دارند و نه نفت.

مساله‌ زنان در ايران

رناني توضيح داد: مساله‌ زن در ايران يك مساله‌ تاريخي و فرهنگي است و چيزي نيست كه امروز اتفاق افتاده باشد. اين مشكل يك بحث فرهنگي است، مذهب بر آن تاثير داشته، اما به‌طور كامل هم به آن مرتبط نيست. بخش بزرگي از محدوديت‌هايي كه امروز بر زنان جامعه ما اعمال مي‌شود از محدوديت‌هاي اسلامي نيست، بلكه كاملا فرهنگي است.

وي در خصوص اينكه زن عامل توسعه است، گفت: توجه داشته باشيد كه نرخ مشاركت به آن بخش از زناني اشاره دارد كه براي فعاليت‌هاي اجتماعي و حضور در عرصه‌هاي مختلف به جست‌وجو و فعاليت پرداخته‌اند، نه اينكه الزاما شاغل باشند و صرفا براي حضور اجتماعي، اقتصادي و… از خانه بيرون آمده‌اند.

رناني افزود: امروز 70درصد صندلي‌هاي دانشگاه‌هاي ما را زنان اشغال كرده‌اند و چهارونيم ميليون زن تحصيلكرده داريم. يعني اين همه زمان و انرژي را صرف مي‌كنيم تا زنان ما تحصيل كنند و بعد از پايان تحصيلات‌شان به خانه و امور قبلي برگردند.

اين عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان ادامه داد: البته بعضي باورهاي مردانه بر اين موضوع موثر بوده است، مثل اينكه مردان ما دوست دارند، دخترشان يا همسرشان تحصيلكرده اما خانه‌دار باشند. اما مشكل اصلي اينجاست كه ما تنها تلاش مي‌كنيم زنان تحصيلكرده داشته باشيم، آنها تحصيل مي‌كنند اما توانمند نيستند.

ناتواني از خانه ريشه مي‌گيرد

رناني با اشاره به نقش پررنگ مادران در خانه گفت: به اعتقاد من، ما در ايران كودكي نداريم. در حالي كه كودكي مهم‌ترين بخش زندگي، براي پرورش يك فرد توانمند است. ما كودكان ناتواني هستيم كه بزرگ شده‌ايم. رييس، مدير و دانشمند شده‌ايم اما هنوز كودكي هستيم كه توانمند نيست. از طرفي نقش مادر در اين مورد بسيار مهم و حياتي است. اگر در خانه‌يي مادر توانمند نباشد الزاما كودكان توانمند رشد نخواهند كرد.

وي در اين خصوص تصريح كرد: 3 تا 7سالگي مهم‌ترين دوره‌ سني است. چرا كه اگر اساس و پايه‌ توانمندسازي در اين دوره شكل گرفت، در دوره دبستان نيز تكميل مي‌شود و اين در حالي است كه مادران ما بعد از دوران شيرخواري و اطمينان خاطر از طي كردن برخي مسائل سلامت جسمي و خوراك كودك يا پوشاك او را به حال خود رها مي‌كنند.  وي اضافه كرد: از طرفي برخي مادرها نيز كه تلاش مي‌كنند به رشد شخصيت كودك كمك كنند، با روش‌هاي اشتباه مثل ياد دادن زبان انگليسي يا حفظ قرآن يا روش‌هايي از اين دست كودكي بچه را از بين مي‌برند. بچه‌ها حافظه نيستند، بچه‌ها گلوله‌هاي سرمايه هستند و اگر مادران ما كودكان خود را درست تربيت كنند، ما به توسعه دست پيدا خواهيم كرد.

رناني ادامه داد: آموزش در اين سن كمكي به شكل‌گيري شخصيت كودك نمي‌كند، در كشورهايي مثل فنلاند كودكان تا پايان دوره‌ دبستان تنها زندگي كردن را ياد مي‌گيرند. آنها با خود به جاي كتاب بالش به مدرسه مي‌برند، براي آنكه هر زمان احساس نياز كردند، بخوابند. آنها درسي آموزش نمي‌بينند و مشق و تكليف ندارند.

توسعه پايدار وابسته به وجود زنان توانمند است

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در پايان گفت: پس توسعه پايدار، وابسته به وجود زنان توانمند است و براي داشتن زنان توانمند در جامعه بايد توانايي گفت‌وگو را پرورش دهيم كه اين مهم تلاش نهادهاي اجتماعي را طلب مي‌كند.

منبع: روزنامه تعادل