بودجه ۱۴۰۱ داستان‌ها دارد
محمدصادق جنان‌صفت
تازه‌ترین سخن و خبر و تحلیل درباره لایحه بودجه ۱۴۰۱ که نخستین لایحه بودجه دولت انقلابی است که در اختیار مجلس انقلابی قرار دارد را علی آقامحمدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و از کسانی که در حوزه اطلاعات اقتصادی فرد بانفوذی به حساب می‌آید بر زبان آورده است. به گفته آقامحمدی، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بودجه سال آینده، تک‌‌نرخی شدن ارز است که به توسعه صادرات کشور کمک می‌کند و طبق لایحه بودجه سال آینده، ملاحظات عجیب و غریب در مباحث ارزی برداشته می‌شود و ایران می‌تواند هاب تجاری منطقه شود. اگرچه این عضو بانفوذ در اقتصاد سیاسی ایران شاید نکات پنهان دیگری را در لایحه بودجه شناسایی کرده است که در روزهای بعد احتمالا برملا خواهد شد اما به نظر می‌رسد با لحاظ کردن همین میزان اطلاعات شفاف‌شده در لایحه و سیاست‌های اقتصادی که دولت سیزدهم برای ایران در ذهن دارد می‌تواند گواهی محکمی بر این باشد که بودجه ۱۴۰۱ داستان‌ها دارد.
چیزی که تا اینجای کار می‌توان درباره‌اش داوری کرد این است که دولت سیزدهم دنبال این است که درآمد حاصل از صادرات نفت خام را به هر میزان که هست در شرایط تازه‌ای به فعالیت‌ها و مقوله‌های گوناگون از جمله امنیت و دفاع تخصیص دهد و علاقه‌مند است بخش اصلی هزینه‌ها را از نهادهای خصوصی یعنی بنگاه‌ها و خانواده‌ها دریافت کند. علاوه بر این دولت با اصرار روی افزایش میانگین ده درصد حقوق و مزد کارمندان به نوعی درآمد یا هزینه فرصت دسترسی خواهد داشت. به این معنی که با وجود تورم ۴۰ درصدی در سال ۱۴۰۰ قرار است ۳۰ درصد از حداقل افزایش حقوق و مزد در خزانه دولت باقی بماند که این نیز درآمد بدون دردسر به حساب می‌آید. از سوی دیگر آن‌طور که دولت و هواداران دولت در نظر دارند دریافت انواع مالیات از شهروندان در اندازه‌های بزرگ به ویژه ارزش‌افزوده و نیز مالیات و عوارض گمرکی به قیمت دلار روز و نیز مالیات بر معادن و همچنین دریافت مالیات بر انواع دارایی شرایط را به نفع دولت می‌کند. کاش اقتصاددانان و کارشناسان آگاه به مساله بودجه و پیامدهای گسترده این سند مالی و سیاسی بر زندگی و کسب‌وکار شهروندان بتوانند و بخواهند که با واکاوی دقیق اقلام مهم لایحه بودجه داستان‌های پیدا و پنهان لایحه از نظر دخیل بستن دولت به درآمد و دارایی شهروندان را در کانون روشنگری قرار دهند. واقعیت این است که اگر در مجلس یازدهم نیز بحث‌های بودجه‌ای به شکل اتفاق رخ‌داده در دولت باشد و با شتاب و با ارائه اطلاع‌رسانی قطره‌ای به بودجه پرداخته شود بر ابعاد داستان‌های عجیب در این مقوله بسیار مهم اضافه خواهد شد.
