پیرو توافق سه‌جانبه بین وزارت صمت، اتاق ایران و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، فرآیند جدید صدور و تمدید کارت بازرگانی از ابتدای مرداد ۹۹ کار صدور و از ۱۵ مرداد ۹۹ نیز تمدید کارت بازرگانی از طریق سامانه جامع تجارت انجام می‌شود. اما این تصمیم و روند انتقال فرآیند صدور و تمدید کارت بازرگانی از سامانه اتاق بازرگانی به سامانه جامع تجارت، صاحبان کارت بازرگانی و فعالان اقتصادی را با مشکلات متعددی از جمله «نبود پشتیبانی مناسب، عدم دسترسی کارشناسان اتاق به استعلامات سامانه تجارت، حذف سابقه افراد از سامانه، مشکلات مربوط به اسناد مالکیت، دقیق نبودن، کند بودن، بهنگام نبودن و…» روبه‌رو  و موجبات اعتراض آنها را فراهم کرد. این اعتراضات موجب شد تا سرپرست وزارت صمت به رییس سازمان توسعه تجارت دستور بدهد که صدور وتمدید کارت‌های بازرگانی از طریق هر دو سامانه (سامانه جامع تجارت و سامانه اتاق بازرگانی) انجام شود. رییس سازمان توسعه تجارت در نامه‌ای خطاب به رییس اتاق ایران به برخی ابهامات پاسخ داده، اما تلویحا اتاق بازرگانی را مقصر کندی روند صدور وتمدید کارت‌های بازرگانی معرفی کرده است. به گفته او، مشکلات فنی در سامانه اتاق و عدم هماهنگی و آموزش اتاق‌های شهرستانی و اظهار بی‌اطلاعی نسبت به جزئیات فرآیند جدید، ‌موجب توقف این فرآیند شده است. او همچنین به ۱۸ چالش در این زمینه اشاره و گفته است، در صورت اقدام فوری برای حل آنها، مشکلات پیش روی تجار مرتفع خواهد شد.

پاسخ به ابهامات اتاق

روز گذشته رییس سازمان توسعه تجارت، طی نامه‌ای خطاب به رییس اتاق بازرگانی ایران به برخی ابهامات و سوالات درباره صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی پاسخ داده است. متن این نامه که بر روی خروجی «خبرگزای فارس» قرار گرفته به این شرح است: «با توجه به مشکلات مربوط به عدم امکان مدیریت درخواست‌های گواهی ۱۸۶ توسط سازمان امور مالیاتی کشور از یکم مردادماه ۹۹ تا پانزدهم مردادماه ۹۹ از هر دو طرف این وزارتخانه و آن اتاق ارسال می‌گردد. نهایتا فرآیندهای صدور و تمدید از تاریخ ۱۳۹۹٫۵٫۱۸ در قالب فرآیند جدید امکانپذیر گردید و پس از رفع مشکلات هفته‌های ابتدایی دلیل حجم بالای مراجعات کاربران و برخی مشکلات در تبادل اطلاعات با دستگاه‌های دیگر از جمله سامانه آن اتاق، با برخی اختلالات در برخی ساعات روز مواجه شد و از ابتدای شهریور ماه بدون مشکل جدی در زمینه فرآیندهای صدور و تمدید در جریان است؛ ولی متأسفانه ادامه مشکلات فنی در سامانه آن اتاق و عدم هماهنگی و آموزش اتاق‌های شهرستانی علیرغم مکاتبات متعدد و اظهار بی‌اطلاعی نسبت به جزئیات فرآیند جدید، ‌موجب توقف صدور و تمدید کارت بازرگانی حداقل طی دو هفته اخیر شده است.»

۱۸ مورد در صدور کارت بازرگانی

زادبوم در ادامه به بیان ۱۸ مورد از مشکلات موجود طبق گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی پرداخته، که به شرح زیر است:  ۱٫ الزام به درج کدپستی مطابق با کدپستی مندرج در روزنامه رسمی: در فرآیند جدید برخلاف سامانه اتاق که همه موارد به صورت خوداظهاری از متقاضی دریافت می‌گردید کدپستی بر اساس استعلام برخط از مرجع ثبت شرکت‌ها و شرکت پست است و الزام به این تطابق نه تنها اساسا مشکلی نبوده، بلکه از مزایای فرآیند جدید است که ضمن ایجاد تسهیل برای متقاضی زمینه اشتباه و تخلف را نیز از بین خواهد برد. ۲٫ اعتبار پنج‌ساله کارت‌های بازرگانی واحدهای تولیدی: این موضوع بر اساس استعلام سیستمی پنج نوع پروانه بهره‌برداری مندرج درآیین‌نامه مقررات صادرات و واردات (صنعتی، معدنی، کشاورزی، ‌فنی و مهندسی، فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) از ابتدا در فرآیند جدید وجود داشته و اگر چه همچنان تصویر پروانه جهت نیازمندی آن اتاق دریافت می‌شود. ۳٫ تعهدنامه محضری (فرم دال): به عنوان پیش‌نیاز گواهی ۱۸۶ سازمان امور مالیاتی کشور به جهت عدم اعتماد آن سازمان به فرآیند قدیم در سامانه آن اتاق بوده که در فرآیند جدید با توجه به انتقال فرآیند به سامانه‌های حاکمیتی، طبق صورتجلسه مورخ ۱۳۹۸٫۹٫۹ در محل سازمان امور مالیاتی کشور و با حضور نمایندگان اتاق‌های بازرگانی ایران و تهران، با تعهدنامه سیستمی در بستر سامانه جامع تجارت جایگزین شد همچنین نیازمندی به تصویر امضای متقاضی برای گواهی مبدأ نیز در جلسه مورخ ۱۳۹۹٫۵٫۱۳ در محل آن اتاق با حضور معاون محترم اتاق ایران و مدیر محترم صدور اتاق تهران مرتفع گردید. ۴٫ گواهی بانک عامل (فرم الف): با توجه به استعلام سیستمی حساب جاری و چک برگشتی از بانک مرکزی دیگر موضوعیتی ندارد که حذف این موارد طبق توافق صورت گرفته با آن اتاق، در پیوست ابلاغیه قائم‌مقام محترم وقت نیز آمده، که موجب تسهیل فرآیند در عین پیشگیری از بروز تخلف خواهد بود. ۵٫ فایل و فیلم همراه صورت راهنمای گام به گام فرآیند جدید: هم در مورد فرآیند تأیید (اسفند ۹۸ تا تیر ماه ۹۹) و هم در مورد فرآیندهای صدور و تمدید (تیر ماه ۹۹ تا کنون) در صفحه اصلی سامانه جامع تجارت، کانال اطلاع‌رسانی سامانه و صفحه سامانه در سایت آپارات موجود است. در طرف مقابل آن اتاق علاوه بر عدم اطلاع‌رسانی به کارشناسان و مدیران اتاق‌های شهرستانی، هیچگونه اطلاعیه یا فایل آموزشی مربوط به جزئیات فرآیند جدید جهت تکمیل اطلاعات عضویت تا صدور کارت بازرگانی منتشر نکرده است. ۶٫ بازه زمانی ثبت درخواست تمدید: قبل از منقضی شدن در فرآیند جدید تغییر نداشته ولی اتفاقا در مواردی (نمونه درخواست شماره ۱۲۴۰۰۱۱۲۶) حتی بعد از انقضاء نیز به غلط با پیام سامانه آن اتاق مبنی بر «عدم مراجعه در زمان مناسب» مواجه شده که البته پس از اطلاع‌رسانی به کارشناسان فنی آن اتاق، ضمن پذیرش مشکل برطرف شده است. ۷٫ علاوه بر ساعت کاری ۸ تا ۱۷ مرکز تماس سامانه جامع تجارت با ۲۵ خط تلفن و آموزش کارشناسان مرکز تماس از بهمن ماه سال گذشته با استقرار تمام وقت کارشناس فنی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در محل دفتر مقررات صادرات و واردات که میز خدمت تجارت خارجی در آن مستقر می‌باشد، تدابیر لازم به منظور پاسخگویی حداکثری به متقاضیان اندیشیده شده ولی عدم اطلاع‌رسانی مناسب به بازرگانان توسط آن اتاق علیرغم درخواست این موضوع طی رونوشت تمامی مکاتبات از سال گذشته و حتی عدم آشنایی کارشناسان اتاق‌های شهرستان‌ها با فرآیند جدید و در نتیجه پاسخگویی حضوری یا تلفنی ناقص به متقاضیان موجب تشدید ابهامات و انبوه تماس‌ها طی هفته‌های اخیر با مرکز تماس سامانه جامع تجارت شده است. ۸٫ شناسایی تمامی اشخاص حقیقی، حقوقی در سامانه‌ها با شماره شناسنامه ملی امکانپذیر است: طبق صورتجلسه مورخ ۱۳۹۹٫۶٫۱۷ در محل آن اتاق مقرر شد شماره قدیم کارت بازرگانی نیز دریافت گردد. ۹٫ حذف (انصراف از درخواست): یکی از وضعیت‌های درخواست است که از ابتدا در فرآیند جدید پیاده‌سازی و هم اکنون در وب‌سرویس اعلام وضعیت بین دو سامانه مبادله می‌شود که اطلاع سامانه اتاق از این موضوع، مستلزم تکمیل پیاده‌سازی این وب‌سرویس در سامانه آن اتاق بوده و نیازی به وب‌سرویس جدید نیست.

۱۰٫ کد فراگیر اتباع خارجی (تعداد این متقاضیان بسیار اندک است): هم اکنون ذیل اقلام اطلاعاتی اشخاص حقیقی ارسال می‌گردد که طبق صورتجلسه مورخ ۱۳۹۹٫۶٫۱۷ به صورت مجزا نیز ارسال خواهد شد. ۱۱٫ به منظور جلوگیری از بروز مشکل برای بازرگانان در استعلام کارت بازرگانی توسط گمرک، لازم است تا زمان بهره‌برداری از تمامی فرآیندها در سامانه جامع تجارت، اطلاعات به صورت موازی از طرف سامانه اتاق بازرگانی نیز برای گمرک ارسال شود که در صورتجلسه مورخ ۱۳۹۹٫۶٫۱۷ نیز تصریح شده است. ۱۲٫ غیر فعال‌سازی کارت بازرگانی مربوط به فرآیندهای تعلیق و ابطال است که با توجه به اینکه تاکنون فقط فرآیندهای صدور و تمدید مورد بهره‌برداری قرار گرفته، فعلا موضوعیتی ندارد. ۱۳٫ فرآیند کارت بازرگانی در مورد اتاق بازرگانی و اتاق تعاون از نظر این وزارتخانه تفاوتی نداشته و تست آن در سامانه اتاق و بررسی تفاوت‌های دو حالت مطرح شده مستلزم هماهنگی آن اتاق با اتاق تعاون است. ۱۴٫ تنها استان کرمان دارای دو سازمان استانی است که در مرحله آزمایشی این موضوع تست شده است. ۱۵٫ با توجه به لزوم اجرای تدریجی و انتقال مرحله به مرحله فرآیندهای کارت بازرگانی، طبق برنامه زمانبندی مورد توافق، فعلا فرآیندهای صدور و تمدید در سامانه جامع تجارت مورد بهره‌برداری قرار گرفته است که به محض رفع مشکلات و استقرار این فرآیندها، فرآیندهای بعدی نیز متعاقبا بهره‌برداری خواهد شد. ۱۶٫ وب‌سرویس اعلام وضعیت همواره آخرین وضعیت کارت بازرگانی را جهت هرگونه بهره‌برداری از جمله صدور گواهی مبدأ به آن اتاق اعلام می‌کند و با این حال طبق صورتجلسه مورخ ۱۳۹۹٫۶٫۱۷، وب‌سرویس تحویلی به گمرک نیز در اختیار آن اتاق قرار خواهد گرفت. ۱۷٫ همان‌گونه که در صدر این نامه نیز اشاره گردید، امکان تفکیک درخواست‌های گواهی ۱۸۶ توسط سازمان امور مالیاتی کشور وجود ندارد که علت توقف فرآیند در فاصله ۱۳۹۹٫۵٫۱ تا ۱۳۹۹٫۵٫۱۵ نیز همین موضوع بود بنابر این طبق صورتجلسه مورخ ۱۳۹۹٫۶٫۱۷ مقرر گردید تا زمان بهره‌برداری فرآیند ابطال در سامانه جامع تجارت، ‌اطلاعات گواهی ۱۸۶ توسط کارشناسان سامانه اعتبارسنجی در اختیار آن اتاق قرار گیرد. ۱۸٫ در مورد توقف صدور و تمدید کارت بازرگانی، اطلاعات مستند به شرح زیر آورده می‌شود:  از ابتدای شهریورماه تا کنون حدود ۳۶۰ درخواست صدور و تمدید توسط سازمان‌های استانی این وزارتخانه تأیید شده، که در حال حاضر ۱۷۰ مورد از آنها در دست بررسی توسط اتاق‌های شهرستانی است. بنابراین کوتاهی مجموعه اتاق بازرگانی در عدم صدور حتی یک کارت بازرگانی طی مدت اخیر مشهود است. تا کنون تعداد ۱۳۷ درخواست تأیید شده به همراه اطلاعات کامل مستندات و نتایج استعلامات با موفقیت سازمان‌های استانی، بیش از ۱۰ روز به هیچ یک از اتاق‌های شهرستانی ارجاع نشده است.

با توجه به اینکه طبق بخشنامه جدید وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی کد اقتصادی همان شماره شناسنامه ملی شخص حقیقی، حقوقی است، علی‌رغم پیگیری‌های متعدد، درخواست‌هایی که شماره اقتصادی قدیمی ندارند (تا کنون ۲۱۰ درخواست تأیید شده)، توسط سامانه آن اتاق رد درخواست می‌شود و تکمیل شماره اقتصادی با شماره شناسنامه ملی هنوز در سامانه اتاق پیاده‌سازی نشده است. سامانه اتاق بازرگانی به دلیل قدیمی بودن، تنها از فرمت‌های JPEG، PDF برای تصاویر و با محدودیت حجم پایین پشتیبانی می‌کند در حالی که سامانه‌های این وزارتخانه مشکلی با فرمت‌های مختلف نداشته و دلیلی برای ایجاد محدودیت‌ متقاضی نیز وجود ندارد. (تا کنون تعداد ۱۲۵ درخواست تأیید شده به دلیل عدم پشتیبانی فرمت و تعداد ۴۲ درخواست تأیید شده به دلیل محدودیت حجم توسط سامانه آن اتاق رد درخواست شده است. بیشترین تعداد رد درخواست‌های تأیید شده (۳۴۵ مورد) به عنوان عامل اصلی سردرگمی متقاضیان، به دلیل وجود فرآیند جاری در سامانه اتاق بازرگانی است که ناشی از عدم اجرای بند آخر بخشنامه شماره ۹۹/۱۰۰/۱۳۴۸۳ مورخ ۱۳۹۹٫۴٫۳۱ اینجانب است که طی صورتجلسه مورخ ۱۳۹۹٫۶٫۱۷ مقرر شد، بالاخره بعد از گذشت بیش از ۴۵ روز در سامانه آن اتاق اجرایی گردد.

منبع