موضوع حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و عراق در حالی از سوی فعالان بازار عراق و مسوولان این کشور مورد تاکید قرار گرفته است که به باور ناظران، مطرح شدن این موضوع بیش از آنکه جنبه‌های اقتصادی داشته باشد، جنبه سیاسی دارد چراکه از سال‌های قبل معامله با دلار در روابط تجاری میان دو کشور جایگاهی نداشته است که اکنون حذف آن بخواهد روابط اقتصادی دو کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد.از سوی دیگر کارشناسان معتقدند موضوع مهمی که می‌تواند هدف‌گذاری تجاری ایران و عراق را با مشکل مواجه کند، وجود موانع جدی بانکی است که همچنان در جای خود باقی مانده‌اند و باعث شده است که تجار ایرانی و عراقی بخش عمده‌ای از معاملات خود با طرف مقابل را در یک فضای غیررسمی شکل دهند. بعد از شروع فاز اول تحریم‌های آمریکا علیه ایران، صحبت‌هایی از طرف مقامات عراقی مبنی بر همراهی با دوره تازه تحریم‌ها مطرح و گفته شد که عراق معامله با ایران را از طریق دلار متوقف می‌کند. موضوعی که رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق آن را تایید کرده است. به گفته یحیی آل‌اسحاق، دلار از مبادلات تجاری ایران و عراق حذف شده و تجارت با این کشور به وسیله یورو، ریال و دینار انجام می‌شود. البته نکته قابل تامل در این موضوع این است که در سالیان اخیر دلار جایگاه چندانی در مبادلات میان ایران و عراق نداشته است که اکنون حذف آن بخواهد تاثیری بر مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور بگذارد. به گفته فعالان بازار، اظهارات مسوولان عراقی و تاکید آنها در مورد حذف دلار از مبادلات دو کشور، بیش از آنکه یک موضوع اقتصادی باشد، تحت تاثیر فضای سیاسی ایجاد شده ناشی از تحریم‌ها و تهدید مقامات عراقی از سوی آمریکایی‌ها شکل گرفته است. رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به اینکه حجم مبادلات اقتصادی ایران و عراق قرار است در سال‌جاری به ۲۰ میلیارد دلار برسد، معتقد است، به‌طور حتم صحبت‌های سیاسی خللی در مبادلات اقتصادی و تجاری ایران و عراق ایجاد نمی‌کند و آینده اقتصادی دو کشور روشن است.
در همین رابطه ابراهیم رضازاده، رئیس میز ایران و عراق در سازمان توسعه تجارت، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد که دلار تنها ارز خارجی است که در بازار عراق رونق دارد. بیشترین معاملات در عراق و حتی خرید و فروش عادی هم از طریق دلار انجام می‌شود. همچنین املاک و خودرو در این کشور عمدتا با دلار قیمت‌گذاری می‌شوند. وی ادامه داد: اما در مورد تجارت میان ایران و عراق اکثر صادرکنندگان ایرانی به‌صورت ریالی و از طریق صرافی‌ها و معتمدین خود پول خود را دریافت می‌کنند و معاملات کمتر جنبه رسمی و بانکی دارد. با وجود اینکه بعد از اجرای فاز اول برجام امکان تبادلات ارزی از طریق سیستم بانکی فراهم شد و بانک مرکزی عراق در نامه‌ای به تمامی سازمان‌های عراقی اعلام کرد که بانک‌های ایرانی می‌توانند در عراق افتتاح حساب داشته باشند و کارهای مربوط به ضمانت‌نامه و انتقال‌وجه را انجام دهند، اما تجار عراقی تمایل چندانی به استفاده از سیستم بانکی برای انجام معاملات‌شان با ایران ندارند. رضازاده تصریح کرد: البته همان زمان هم بانک مرکزی عراق معامله با دلار را استثنا و تاکید کرد که معامله با ایران از طریق سیستم بانکی مختص ارزهایی غیر از دلار است. وی افزود: درحال‌حاضر نیز آنچه از طرف عراقی مبنی بر عدم معامله دلاری با ایران اعلام شده است تکرار صحبت‌های گذشته است، چرا که پیش از این هم دلار جایگاهی در مبادلات تجاری دو کشور نداشت و امروز هم ندارد. بنابراین مشخص است که تاکید بر این موضوع از طرف عراقی‌ها ناشی از فشار‌های آمریکایی‌ها است. نکته قابل‌توجه این است که بعد از اعلام این موضوع از طرف مقامات عراقی، در همین یک ماه گذشته حجم تجارت ایران و عراق ۳۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است که نشان می‌دهد دلار تاثیری در تبادلات تجاری دو کشور نداشته است.
اما از سوی دیگر چالش مهمی که در روابط ایران با عراق وجود دارد موضوع عدم امکان مبادلات پولی از طریق سیستم بانکی است. رئیس اتاق ایران و عراق در این باره عنوان می‌کند که با وجود حجم ۸ میلیارد دلاری تجارت بین ایران و عراق، انتقال پول بین دو کشور از طریق بانک‌ها بسیار کم است و باید حل مسائل بانکی از اولویت‌های اصلی در تعاملات با عراق باشد. به گفته کارشناسان از مهم‌ترین دلایلی که استفاده از مسیر‌های رسمی و بانکی را در معاملات با عراق امکان‌ناپذیر کرده است، می‌توان به عدم تمایل تجارعراقی به استفاده از سیستم بانکی از یکسو و همچنین شروع تحریم‌های جدید از سوی دیگر اشاره کرد. به گفته فعالان بازار عراق عمده تجارت میان دو کشور از طریق معتمدین عراقی و ایرانی انجام می‌شود که در واقع یک فضای غیررسمی شناخته می‌شود. بنابراین به‌نظر می‌رسد یکی از پیش‌نیاز‌ها برای دستیابی به هدف‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری در تجارت با عراق رفع موانع بانکی و پولی است.
